Extreme kou in april

[Jan van Ooijen]

Extreme kou in april

In de overgangsmaand naar de zomer kan het onder het motto "april doet wat hij wil" nog erg koud zijn. Zo'n koude voorjaarsperiode kan dagen achtereen aanhouden, zoals in 1970 toen de etmaaltemperatuur gemiddeld over de eerste 10 dagen van april maar 2 graden bedroeg. Tijdens buien met hagel of sneeuw daalt de temperatuur ook overdag nog tot het vriespunt. In de eerste helft van april zijn in de afgelopen ruim honderd jaar in ons land middagtemperaturen gemeten van amper 2 graden en aan het einde van de maand kan de temperatuur onder extreme omstandigheden de hele dag onder de 5 graden blijven. Normaal (gemiddeld over tijdvak 1981-2010) loopt de middagtemperatuur in het binnenland op van ongeveer 11 graden in het begin van de maand tot circa 15 graden eind april. Aan de kust is het onder invloed van het koude zeewater gewoonlijk een paar graden kouder.



's Nachts is lichte vorst zeker landinwaarts heel gewoon. Normaal telt april daar 6 vorstdagen, maar soms komt de temperatuur op 15 aprildagen onder nul. Onder extreme omstandigheden kan het nog matig vriezen: zo werd op 12 april 1986 in Deelen -9,4 graden gemeten en op 21 april 1991 werd het in Heino nog -7,9 graden. Vlak boven boven de grond vriest het in de regel nog enkele graden meer. Vorst aan de grond (op 10 centimeter hoogte) wordt in april gewoonlijk op ongeveer 11 dagen waargenomen, maar in een zeer koude april kan er in het binnenland op 20 tot 25 dagen vorst aan de grond voorkomen.

In de koude lucht die met veel wind uit de poolstreken naar ons land wordt gevoerd, is het vooral tijdens buien heel guur weer. Hagel, sneeuw en onweer zijn dan geen uitzondering en in en na de winterse buien kan het door neerslag en bevriezing plotseling glad worden. Flinke sneeuwbuien laten ook in april nog wel eens een paar centimeter sneeuw achter. Op 11 april 1978 verdwenen de bloeiende gewassen in het westen en noorden van ons land onder een voor april unieke sneeuwlaag van 10 tot 20 centimeter dikte.

Ook in april 1996 hield de winter nog lang grip op het weer. In Twente begon de maand toen met matige vorst: de eerste drie dagen zijn daar uitzonderlijke temperaturen gemeten tussen -5 en -9 graden. Op 14 april 2001 noteerde Gilze Rijen -6,8 graden. Vlak bij de grond op 10 cm hoogte registreerde Soesterberg zelfs -11,4 graden. Ook in 2003 was het koud: op de vliegbasis Twenthe werden op 8 en 9 april temperaturen gemeten van -7,9 en -7,2 graden.

Bron KNMI