Winter Discussietopic 2020/2021

[Armand]

Twee dagen geleden is de meteorologische winter officieel van start gegaan en nu volgt ook het wintertopic. Voor sommigen iets om naar uit te kijken, terwijl anderen niet kunnen wachten tot de lente weer begint. De laatste jaren waren de winters keer op keer (zeer) zacht, wat het seizoen steeds minder aantrekkelijk maakt. Hopelijk krijgen we dit jaar toch weer op minst een winterse periode.

Winter in Nederland
Nederland ligt eigenlijk vrij ongunstig voor een koude winter. We liggen pal aan zee met de straalstroom vaak ergens in de buurt. Tevens is Nederland vlak, zonder echte hoogteverschillen. Zouden we bijvoorbeeld al maar 500 meter meer boven zeeniveau liggen, dan nam het aantal sneeuwdagen significant toe. Toch is het ondanks de ongunstige ligging niet onmogelijk om winterweer te krijgen in onze omgeving. Daarvoor moet wel het luchtdrukpatroon op de schop. Er zijn grofweg 3 vormen van luchtdrukpatronen die winters weer kunnen opleveren in Nederland:

1. Een Eurohoog. Dit is wellicht de 'zwakste' vorm van winterweer. Hierbij ligt er een groot hogedrukgebied boven Europa, waardoor de straalstroom met een boog richting Scandinavië gaat. Dit levert stralingsweer op: Vriendelijk weer met 's nachts vorst en overdag meestal boven het vriespunt. De koudere lucht wordt dan vaak richting Oost- en Zuidoost Europa gestuurd.
Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

2. Een blokkade op de oceaan/Groenland. Dit levert vaak een veel guurder weertype op met een noordelijke stroming en winterse buien. Lagedrukgebieden zakken via Scandinavië naar het zuiden en brengen koelere lucht met zich mee. Afhankelijk van de temperatuur van de Noordzee levert het winterse buien op, of heuse sneeuwbuien zoals we zagen in december 2010.
Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

3. Een blokkade boven Scandinavië en Rusland. Dit scenario levert in potentie het strengste winterweer op. Als de drukverdeling precies goed ligt, kan transportkou vanuit Rusland naar onze omgeving stromen en blijft de temperatuur vaak ook overdag beneden het vriespunt. Lagedrukgebieden die zuid van ons trekken kunnen dan ook zorgen voor een sneeuwdump. Deze drukverdeling moet echt precies goed vallen, gezien de transportkou een lange weg moet afleggen vanuit Rusland.
Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

Of en wanneer deze vormen van blokkades tot stand gaan komen, is moeilijk te zeggen. Seizoensmodellen hinten wel geregeld op scenario 1 en 2 de laatste tijd, maar dit blijft natuurlijk onzeker. Een SSW kan een blokkade wel waarschijnlijker maken. Even een beknopte uitleg: SSW staat voor Sudden Stratospheric Warming. Klassiek ontstaat er in het najaar een poolwervel boven het Noordpoolgebied. In de stratosfeer bevindt zich dan een grote bel met koude lucht boven de Noordpool. Dit veroorzaakt een sterke poolwervel; te vergelijken met een sterke straalstroom, maar dan op nog grotere hoogte en rondom de Noordpool. Deze poolwervel brengt zijn invloeden ook naar lagere luchtniveaus en zorgt er in de regel voor dat de straalstroom ook krachtig wordt. Hiermee blijft de koudere lucht 'gevangen' boven het Noordpoolgebied. Bij een SSW komt er plots een sterke opwarming van de stratosfeer, waardoor de poolwervel wordt verzwakt. Dit heeft ook gevolgen voor de straalstroom, die op zijn beurt ook kan verzwakken. Het vormen van blokkades met hierbij het uitzakken van koude lucht vanuit het noorden wordt dan gemakkelijker.

Momenteel is de stratosfeer erg koud en de poolwervel sterk. De komende tijd lijkt de poolwervel nog wat sterker te worden. Er is voorlopig nog geen zicht op een SSW, maar dat zou nog redelijk vroeg zijn. Er bestaat altijd een kans op een SSW verderop in de winter, onafhankelijk van de sterkte van de poolwervel. De uitkomst van zo'n SSW is van te voren niet te voorspellen, het blijft een complex proces waarvan we de precieze uitwerking nog niet goed weten. Er zijn 4 regels opgesteld over de verwachtingen en gevolgen van een SSW:
- Gemiddeld vinden SSW's 2 keer per 3 winters plaats
- In de dagen tot anderhalve maand na een SSW is de kans op koude uitbraken in gematigde breedten groter
- De richting en hoeveelheid van koude uitbraken is op voorhand niet aan te geven. Dat kan bijvoorbeeld Europa zijn, Amerika, of Europa én Amerika
- SSW zijn pas vanaf ongeveer 1 à 2 weken van te voren te verwachten

Belangrijke factoren voor koude transport
We zien dus dat koude lucht een flinke afstand moet afleggen om tot Nederland te geraken in scenario 2 en 3. Belangrijke factoren zijn daarbij de temperatuur in het brongebied. Hoe kouder het is ten noorden en oosten van onze omgeving, hoe gemakkelijker deze koudere lucht zich naar Nederland kan verplaatsen. Juist dit wordt de laatste jaren steeds moeilijker. Koudere lucht moet dan een grotere afstand afleggen en warmt sneller op. Dan wordt een oostelijke wind opeens niet meer een zekerheid voor koud winterweer. We zien namelijk het poolgebied en Scandinavië/Rusland steeds meer opwarmen. Een maatstaf hiervoor is de hoeveelheid zee-ijs en zeewatertemperatuur. Helaas zien we ook dit jaar hierbij flinke afwijkingen naar boven.

Allereerst het zee-ijs op het Noordelijk Halfrond. Met name in oktober bleef de aangroei van zee-ijs flink achter, wat ervoor gezorgd heeft dat we momenteel op een erg laag niveau zitten wat betreft het zee-ijs.
Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

De zeewatertemperatuur nabij Scandinavië laat zien dat het daar ook flink warm is geweest afgelopen periode. Als laatst zien we dat ook de Noordzee warmer is dan normaal voor deze tijd. Een eventuele noordelijke stroming zal dus nog niet gaan leiden tot echte sneeuwbuien, daarvoor moet het zeewater eerst afkoelen.
Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

We staan er dus helaas slecht voor in het begin van de winter. Mocht het tot een blokkade gaan komen komende periode, dan geeft dat nog geen garantie op koud weer. Eerst zullen de brongebieden opnieuw weer moeten gaan afkoelen, dat maakt koude transport naar onze omgeving een stuk makkelijker.

Actuele situatie
Toch is er nog een klein lichtpuntje om mee af te sluiten 😉 We starten december namelijk met vrij normaal weer voor de tijd van het jaar. De oorzaak is een uitzakkend lagedrukgebied vanuit IJsland naar Midden-Europa. Vervolgens blijven we nog een periode onder invloed van rondtollende lagedrukgebieden nabij onze omgeving, met meestal een aflandige stroming.

Dat zou in theorie sneeuw kunnen opleveren, we zien ook enkele signalen terugkomen de afgelopen runs bij de modellen, maar het is allemaal erg fragiel. Het lijkt veel waarschijnlijker dat eventuele neerslag de komende dagen gewoon als regen gaat vallen. Daarbij blijft het wel fris, met in de nachten misschien ook wat nachtvorst als het gaat opklaren. Bij een juiste timing kan er dan wat (natte) sneeuw vallen, met name in de nacht van zondag naar maandag, al is de kans hierop dus erg klein.

Toch is het gek als je ziet dat de lagedrukgebieden ten zuiden van ons trekken, zoals op de weerkaart hieronder.


Echter levert dat dan waarschijnlijk geen sneeuw op. De reden hiervoor is eigenlijk het eerder genoemde verhaal hierboven. Het is simpelweg te warm in Scandinavië en Oost-Europa. Daardoor is de stroming weliswaar uit het oosten, maar is de aangevoerde lucht dus niet koud genoeg voor winterweer. Dat komt mede door de ongunstige ligging van het hogedrukgebied boven Rusland die warmere lucht vanuit het zuiden richting Scandinavië brengt. Je ziet dit goed terug in de afwijking van de temperatuur op 850hPa (1.5km hoogte), een forse afwijking naar boven:


Even kort samengevat
We beginnen de winter met redelijk normale temperaturen voor de tijd van het jaar. Dat is al een behoorlijke verbetering vergeleken met afgelopen jaren. Echter zien we duidelijk terug dat het steeds moeilijker lijkt te worden om koude lucht naar onze omgeving te laten stromen. De brongebieden van deze koudere lucht zijn namelijk fors warmer geworden dan in het verleden, wat het moeilijker maakt om transportkou op gang te laten komen. Het blijft echter wel nog steeds mogelijk, zeker als we geholpen worden door een eventuele SSW. Of dat deze winter gaat gebeuren blijft afwachten. Op langere termijn neemt het aantal verschillende opties zoals gebruikelijk weer toe, we gaan het volgen

[flyineddy]

Bedankt voor het topic en de uiteenzetting, Armand! 
Een mooi, duidelijk verhaal.

De laatste 2 plaatjes in jouw post waren (voor mij) niet zichtbaar. Ik heb ze even geciteerd en de tekens achter .GIF verwijderd. Als het goed is doen ze het nu wel:

Toch is het gek als je ziet dat de lagedrukgebieden ten zuiden van ons trekken, zoals op de weerkaart hieronder.


Je ziet dit goed terug in de afwijking van de temperatuur op 850hPa (1.5km hoogte), een forse afwijking naar boven:

Eddy.

[Remy]

De vulkanische activiteit is momenteel vrij hoog. Dat geeft globalcooling ook een boost.
https://electroverse.net/semeru-volcano-explodes-to-50000-feet-15-2-km/
Hoe meer as CO2 en andere gassen vulkanen produceren hoe meer kans op koude winters 👍
Er ligt momenteel ook heel veel sneeuw op het noordelijk halfrond, 400Gigaton boven het dertigjarig gemiddelde:
https://globalcryospherewatch.org/satellites/trackers.html
Via: https://twitter.com/fmeeus1/status/1334443279748829184?s=20

[AFTH14]

Yep, weer een mooie opening topic!

[TMCThomas]

Harmonie komt met sneeuw voor het noordoosten van het land morgenochtend, staat er vooralsnog wel alleen voor, veel andere modellen laten de neerslag veel oostelijker buiten onze landsgrenzen vallen.







EC komt ook met sneeuw voor het uiterste zuidoosten op maandag, maar ook daar is nog totaal geen overeenstemming over in de modellen. Ze hebben het zeer lastig met de huidige situatie, zelfs 48 uur vooruit lijkt momenteel lastig te zijn. Het luistert allemaal erg nauw met de exacte locatie van de laagjes.

[Armand]

EC komt ook met sneeuw voor het uiterste zuidoosten op maandag, maar ook daar is nog totaal geen overeenstemming over in de modellen. Ze hebben het zeer lastig met de huidige situatie, zelfs 48 uur vooruit lijkt momenteel lastig te zijn. Het luistert allemaal erg nauw met de exacte locatie van de laagjes.

Klopt inderdaad, de modellen zijn erg springerig op korte termijn. De oorzaak hiervan zijn de golffronten die vanuit de lijzijde van de Alpen ontstaan. Vochtige lucht vanuit de Middellandse Zee trekt namelijk pal over de Alpen, met hierdoor overigens enorm veel sneeuw aan de zuidkant van de Alpen. Dit maakt de situatie wel erg moeilijk voorspelbaar met voortdurend verschillen in timing en intensiteit. Als er zo'n neerslagfront overtrekt, kan er best wat (natte) sneeuw vallen indien de timing gunstig is en de intensiteit wat hoger (neerslagafkoeling). Twee kansen daarop zijn zaterdagochtend/middag en de zondagnacht/maandagochtend.

Morgen lijkt het neerslagfront volgens de laatste berekeningen net over de grens over Duitsland te trekken. Ook Harmonie is hierin nu wat bijgetrokken:
Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

Toch kan de koers misschien nog wat veranderen last-minute. Voor de mensen in het uiterste noordoosten: Ik zou niet uitgaan van (natte) sneeuw, maar met een beetje geluk is er nog wat mogelijk, blijft even nowcasten

Dan zondag/maandag. Opnieuw lijkt er een golffront vanuit de Alpen deze kant op te trekken. Vanwege de nog wat langere termijn is de onzekerheid hierbij nog een stuk groter. De meeste modellen laten dit front echter wel over (de oostelijke helft van) Nederland trekken. Timing en intensiteit lijken dan vrij belangrijk voor de vorm van neerslag. EC van vanmorgen is bijvoorbeeld behoorlijk optimistisch voor het uiterste zuidoosten met toch wel matige (natte) sneeuwval vroeg op de maandag:
Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

ICON is wat afwijkend en laat het front al vroeg op de zondagmiddag arriveren met op de intensievere stukken mogelijk wat (natte) sneeuw langs de oostgrens:
Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

GFS laat het front pas maandagmiddag passeren met gewoon regen vanwege de ongunstige timing. Zo is er nog bijzonder veel onzekerheid voor zondag/maandag. Wel leuk om de gaten te houden

Waar wel gegarandeerd sneeuw gaat vallen is de zuidkant van de Alpen, zoals hierboven gezegd. Dit gebied ligt vol in de vuurlinie van de vochtige luchtstroom vanuit de Middellandse Zee. Dit levert dit weekend op sommige plekken urenlang (zeer) zware sneeuwval op met geheid forse problemen tot gevolg. In totaal kan er dit weekend op die plekken lokaal meer dan 3 meter(!!!) aan sneeuw vallen  Onvoorstelbaar!
Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

[Zynex]

Zoooo, de pluim is weer een stuk minder. Na de 11e geen leden meer voor koud weer..

[Joep]

Ec toch met een dik pak sneeuw voor ZO?
Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

[X-treme]

Best wel koud geweest vannacht.
Zelfs het eerste ijs van dit jaar in de tuin 

Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

[AFTH14]

Goed?

[Remy]

Beetje ver weg nog, maar daarom zeker niet minder mooi 😎

[Eric]

Ehhhhh, wat is dit voor kaart? 

[Joep]

GFS berekent de sneeuw wat zuidelijker

Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

Edit EC zuid Limburg mogelijk 6 cm sneeuw

Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

[TMCThomas]

Ehhhhh, wat is dit voor kaart? 

Gemiddelde Hogedruk afwijking van alle gfs leden gecombineerd. Die laat een mooie scandi hoog zien. Die ons een koudere periode zou opleveren.

[Joep]

Echt milder wordt het niet komende 2 weken met deze hogedruk opbouw aldus EC00

Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

[Joep]

Nieuwe EC laat geen sneeuw meer zien voor zuid limburg
Het laag trekt veel noordelijker

Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

Ook neerslagsom voor groot deel NL veel minder in deze run.

Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

[Joep]

Met kerst kouder? Heel ver weg maar zou leuk zijn.

Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

[TMCThomas]

Weinig sneeuw meer in de verwachting nee, toch zou ik een klein beetje natte sneeuw in het uiterste zuid limburg niet helemaal uitsluiten, het hangt heel erg af van de koers van het neerslaggebied. Ietjes westelijker en het zou alsnog kunnen. Maar de kansen zijn inmiddels klein inderdaad.

Merry christmas namens gfs 





Edit:

Bijna over het hoofd gezien, dit begint al ergens op te lijken!

Je hebt geen rechten om deze bijlage te bekijken.

[jaapverheij]

Word je wel blij van zo richting de kerst ,t is nog ver

[Koen-IJM]

Als dit toch eens uit zou komen....