Shelfcloud gespot bij regionaal zware buien

[TMCThomas]

Shelfcloud gespot bij regionaal zware buien


Katwijk, 6.30 uur op maandag 3 augustus 2020. Shelfcloud. Foto: Corné Ouwehand

Wanneer een actieve buienlijn of storing (koufront) passeert – dat deze maandag regionaal het geval is – kan het tot bijzondere wolkenvormen komen. Zoals een shelfcloud. Kraagwolk of plankwolk in het Nederlands. Deze wolk was vandaag op sommige plaatsen te zien, vanochtend in onder meer Katwijk, Scheveningen en Harlingen.

Deze maandag zijn een paar langzaam trekkende buienlijnen van boven zee actief, vooral in het noorden en westen. Her en der zijn het zware buien met onweer en veel water, vooral ook omdat de buien geen haast hebben. Hierdoor laten ze ter plaatse al hun regen los! In Hoek van Holland viel om 13.40 uur binnen 2 uur tijd 44 millimeter regenwater. Ofwel: 44 liter water per vierkante meter. In 's-Gravenzande was op dat moment 32 millimeter gevallen, in Poeldijk 30 en in het Friese Damwoude 29 millimeter water. Lokaal is ook sprake van wateroverlast en onder meer bij Den Helder zag men een waterhoos.

Groot verschil in temperatuur
De buien zijn gekoppeld aan een lagedrukgebiedje dat hogerop in de atmosfeer met koudere lucht is omgeven. Zo vriest het op 5,5 kilometer hoogte rond 20 graden. Deze koude lucht strijkt over het (relatief) warme zeewater dat momenteel een graad of 20 is. Door dit grote verschil in temperatuur met de hoogte kunnen makkelijk buien met onweer ontstaan. In het noorden en vooral westen zijn de buien langs een lijn gegroepeerd.

Shelfcloud
Maar hoe ontstaat dan een shelfcloud? De koude lucht is zwaarder dan warme lucht. Met de nadering van koude lucht worden de warme luchtdeeltjes dan ook geforceerd een zet omhoog gegeven. De koude lucht duwt zich eronder. De warme lucht stijgt snel op, koelt af en condenseert. Er ontwikkelt zich een wolk. Deze kan een enorme hoogte bereiken en op de grote hoogte daalt de koude lucht met een razende snelheid. Dit is goed te zien bij een shelfcloud. Je ziet de opstijgende luchtstroom aan de voorkant die snel condenseert en als het ware door de wolk erin geslurpt wordt. Daardoor krijgt de wolk een soort langgerekte kraag. Een shelfcloud wordt in het Nederlands dan ook wel eens een kraagwolk genoemd.

Rol- of kraagwolk?
Als de onderste kraag zich sneller voortbeweegt dan de bovenliggende wolk, en zich loskoppelt van die wolk, dan noemen we dit een rolwolk. Zolang de verbinding met de wolk op grote hoogte intact is, noemen we het een kraagwolk. De wolkenkraag zit dan aan een onweerswolk vast, terwijl een rolwolk er vooruit is gelopen en helemaal los zit van de wolk. In de praktijk komt de rolwolk veel minder vaak voor dan de kraagwolk.


"Een fikse bui met onweer boven het Wad bij Harlingen om 10.30 uur. In Harlingen zelf is geen drup gevallen, maar een stukje verderop langs de zeedijk ging de bui helemaal los! Ik heb er een panorama foto van gemaakt van 3 foto's, om zo meer van de bui op de plaat te krijgen." Aldus Anna Zuidema.

Windstoten
De stijgende warme lucht en de dalende koude lucht vinden plaats over een hoogte tot zo'n 10 kilometer. Deze luchtstromen kunnen ook (zware) windstoten veroorzaken, aangezien de daalstromen van de bui in contact staan met het aardoppervlak. Zo komen de grote windsnelheden op hoogte ook aan de grond terecht in de vorm van windstoten. Als het hard regent dan is dit extra te merken, met de neerslag haalt de wind nog eens extra uit. Vooral bij een groot verschil in temperatuur voor en na een goed ontwikkelde, zware zomerse onweersbui kunnen de windstoten zwaar uitpakken. Dit lijkt vandaag wel mee te vallen, aangezien we vandaag (nog) niet in heel warme lucht vertoeven. De hoogste temperatuur is naar verwachting 24 graden in Noord-Limburg.

Hierna droog, zonnig en warmer
Het zijn de voorlopig laatste buien. Zij trekken vanmiddag langzaam oostwaarts en nemen hierbij in betekenis af, aangezien de luchtdruk boven onze omgeving langzaam verder stijgt en de koudere bovenlucht naar het zuidoosten wordt afgevoerd.

Morgen, dinsdag, ligt die koudere bovenlucht met een (onweers)bui boven het noordoosten van Frankrijk en Zuid-Duitsland. Boven ons ligt een hogedrukgebied en wordt het startsein gegeven voor een droge, zonnige en bovenal zeer warme periode. Morgen is het nog niet zo warm met 19 tot 24 graden, maar woensdag wordt het al 22 graden op de Wadden tot 30 graden in het zuiden. En de dagen daarna komen de temperaturen nog hoger uit. Uiteindelijk trekt het genoemde hogedrukgebied aan het einde van deze week naar het noordoosten weg. Deze koers maakt bij ons dan wel de weg vrij voor hete lucht die vanuit Spanje en Frankrijk naar het noorden beweegt.

Door: Jordi Bloem / Weer.nl

bron: weer.nl