De lichtste dagen van het jaar

[TMCThomas]

De lichtste dagen van het jaar


De zonsondergang gisteren. Maar werd het ook donker...? (Foto: Casper Bunschoten)

Het is heel goed te merken:
het is deze dagen al ontzettend vroeg licht. We zijn inmiddels bezig aan de langste dagen van het jaar. De nachten zijn zo kort, dat het feitelijk niet eens echt donker wordt.
Elk jaar rond 21 juni wordt het begin van de zomer gemarkeerd met de langste dag van het jaar. Dat is de dag waarin de tijd tussen zonsopkomst en zonsondergang het langst is. Het moment waarop officieel de astronomische zomer begint, is het moment van de 'zonnewende'. Dan bereikt de zon op het noordelijk halfrond haar hoogste punt, de Kreeftskeerkring.  Boven de poolcirkel wordt het dan niet donker.
In de meteorologie worden de seizoenen overigens in hele maanden gerekend uit praktische overwegingen; de meteorologische zomer loopt van 1 juni tot 1 september.

Morgen: vroegste zonsopkomst
Natuurlijk duurt een 'dag' altijd 24 uur. Maar die allerlangste dag heeft om precies te zijn 16 uur en 46 minuten daglicht. Dat betekent niet dat de zon op die dag ook het vroegst opkomt, en het laatst ondergaat. Dat loopt niet helemaal gelijk. De vroegste zonsopkomst is namelijk morgen al. In het midden van Nederland verschijnt hij woensdagochtend om 5:18 uur al boven de horizon. Dat is maar een paar tientallen seconden vroeger dan vandaag; de daglengte neemt in deze periode nog maar met hele kleine beetjes toe.
De zonsondergang wordt namelijk na morgen nog wél elke dag iets later. De dag dat de zon op z'n laatst ondergaat, valt pas een paar dagen na de zonnewende, op de 24e. Maar op die langste dag, de 21e, is de periode tussen zonsopkomst en zonsondergang dus het langst.

Schemer
Licht hebben we nog veel langer dan die 16 uur en 46 minuten. Ook al is de zon al onder, het is niet meteen donker. Omgekeerd begint het 's ochtends al ongeveer een uur voor zonsopgang licht te worden. En als je een echte nachtbraker bent, of een hele vroege vogel, zal het je misschien ook opvallen dat het midden in de nacht niet eens écht donker is.

18 graden
In de meteorologie hebben we het pas echt over 'duisternis' wanneer de zon meer dan 18 graden onder de horizon komt. Boven die 18 graden, krijg je namelijk toch nog iets van het zonlicht mee. In deze tijd van het jaar komt de zon niet verder dan die 18 graden. In theorie schemert het nu dus de hele nacht.

Schemering voor het mensenoog
Er zijn 3 gradaties in schemering. Voor ons is vooral de eerste fase merkbaar: die heet dan ook de 'burgerlijke schemering'. Dat is wanneer de zon maximaal 6 graden onder de horizon is. Dat is bijvoorbeeld vlak voor onze zonsopkomst, wanneer het duidelijk licht begint te worden, en vlak na zonsondergang.


De schemering in fases

Op zee
Is de zon nog iets verder gezakt – tussen de 6 en 12 graden onder de horizon – spreken we van 'nautische schemering'. Op het land kun je de horizon dan niet meer onderscheiden, maar op zee nog wel. De straatverlichting gaat aan, en je ziet langzaam steeds meer sterren verschijnen.

Donker, maar niet echt
De derde schemerfase, de laatste voordat het écht donker is en de allerlaatste beetjes zonlicht er nog zijn, heet de astronomische schemering. Voor ons mensenoog is het dan al gewoon donker; het verschil zit hem alleen in de zichtbaarheid van bepaalde sterren. De officiële, astronomische duisternis begint pas als de zon verder dan 18 graden onder de horizon is gezakt.

3 uur nacht
Vanavond bijvoorbeeld, begint die astronomische avondschemering om 0.10 uur, en duurt tot 1.40 uur. Vervolgens begint acuut om 1.40 uur de astronomische ochtendschemering alweer, tot 3.10 uur. Voor ons is het dus eigenlijk maar 3 uur lang donker vannacht.

Dorien Bouwman / Weer.nl

Bron: weer.nl