Herfst discussietopic 2018

[Armand]

De meteorologische herfst is inmiddels alweer volop begonnen, al trekt het weer er zich daar nog niets van aan. De astronomische herfst zal 23 september, aanstaande zondag, beginnen dus het wordt tijd om dit Herfst discussietopic te openen!

Korte terugblik op afgelopen zomer
Het is waarschijnlijk niemand ontgaan, de zomer van 2018 was een legendarische zomer met veel zon, zeer weinig neerslag en hoge temperaturen. Een kort overzicht per maand*:

Juni:
De gemiddelde temperatuur bedroeg 17.5 graden, t.o.v. 15.6 graden normaal. Zeer warm en goed voor een top-6 notering. Ondanks het hoge gemiddelde telde de maand slechts zes zomerse dagen en nul tropische dagen. Op 26 juni kwam het in Gilze-Rijen nog tot grondvorst. Tevens was het erg droog, in Vlissingen viel deze maand slechts 1 mm aan neerslag. In De Bilt waren dat er 12.

Juli:
Het zeer warme weer zet onverminderd door. De gemiddelde temperatuur bedroeg 20.7 graden, t.o.v. 17,9 graden normaal. Dit gemiddelde was goed voor een derde plaats in de lijst warmste juli's. Er werden ook zeer hoge temperaturen behaald; 35.7 graden in De Bilt en 38,1 en 38,2 graden in Arcen! De nachten waren ook uitzonderlijk warm, waardoor Gilze-Rijen, Deelen en Eindhoven zelfs voor het eerst een daggemiddelde temperatuur van meer dan 30 graden registreerden! Deze taferelen waren goed voor een code oranje voor hitte. Uiteindelijk telde de maand juli in De Bilt 31 warme dagen, 21 zomerse dagen en 5 tropische dagen. In Arcen kwam het zelfs tot 12 tropische dagen. Neerslag was er bijna niet, gemiddeld viel er 10 mm over het land.
Alsof het allemaal nog niet genoeg was, bleek juli de zonnigste maand ooit gemeten te zijn met 341 zonuren in De Bilt, tegen 206 normaal. Als je het toch zo terug leest, hebben we echt een zeer uitzonderlijke maand gehad.

Augustus:
Augustus was warm met in De Bilt een gemiddelde temperatuur van 18,5°C tegen 17,5 °C normaal. Het was al met al een prima zomermaand, maar viel wat in het niet tegenover juni en juli. De maand was iets aan de zonnige kant en er viel gemiddeld gezien een normale hoeveelheid regen, al hield de droogte in het oosten en zuidoosten wel aan.

September:
Tot dusver was september toch een beetje een nazomerse maand. Gemiddeld gezien aan de warme en zonnige kant, waarbij er nog niet veel neerslag gevallen is. Een uitzondering voor het westen van het land, waar enorme plensbuien zijn gevallen met lokaal meer dan 100 mm aan regen tot dusver in september.

Actuele situatie en de komende dagen
Momenteel zitten we nog onder de vleugels van een hogedrukgebied met de transport van warme lucht die inmiddels steeds verder naar het oosten trekt. Vandaag blijft het daarbij nog warm en zonnig weer met in het zuiden en oosten nog zomerse temperaturen. In het noordwesten en westen neemt echter de bewolking al toe en kan er mogelijk wat regen vallen. Vanaf morgen zijn we de zomerse temperaturen waarschijnlijk definitief kwijt voor het jaar 2018. Morgen en zondag/maandag kan het tevens behoorlijk gaan waaien. Daar gaan we even verder op inzoomen.

Vrijdag 21 september
Morgen trekt er in de ochtend een koufront over. Hierop zitten mogelijk enkele verscholen buien en met name in het noordwesten kan er ook onweer op zitten. Achter het koufront klaart het wat op en met het kouder worden van de bovenlucht zijn er dan enkele buien mogelijk. Deze kunnen ook gepaard gaan met onweer en zullen zich opnieuw in de noordwestelijke helft bevinden. Het grootste aandachtspunt morgen is de wind. Rondom en met name op en achter het koufront zullen zware windstoten voorkomen. In het zuidoosten zullen deze rond de 70km/u zijn, in het noordwesten en de Wadden mogelijk 100km/u of misschien wel iets meer. Elders in het land ergens tussen 75 en 90km/u, met de laagste waardes in het oosten en de hoogste aan de kust. In de loop van de middag neemt de wind iets in kracht af, alleen in het uiterste noordwesten en op de Wadden kunnen nog zware windstoten voorkomen.

Zondag en maandag 23/24 september
Ergens later op zondag en/of de nacht en ochtend van maandag staat er mogelijk een stevige storm op het programma. Timing en met name de kracht van de windstoten lopen nog behoorlijk uiteen. De modellen wisselen continu met elkaar. De timing, kracht en locatie van het laag horen bij deze situatie veel bij elkaar. Trekt de kern over de Noordzee, dan kan deze interactie plegen met de jetstream en daarbij flink uitdiepen, waardoor er zeer zware windstoten mogelijk zijn (scenario 1). Trekt de kern een stuk zuidelijker over Nederland/België, dan zal deze niet genoeg uitdiepen om op uitgebreide schaal zeer zware windstoten te creëren (scenario 2).

GFS 06z komt momenteel met scenario 2 en laat het laag al zondag overdag overtrekken:


EC 00z van vanmorgen komt met scenario 1 en laat het maximum van de windstoten in de nacht naar maandag overtrekken:


Beide modellen wisselen nog enorm onderling, gisteren was het precies andersom waarbij EC dus met scenario 2 kwam en GFS met scenario 1. We zullen dus goed in de gaten moeten houden wat de trekrichting van het laag gaat zijn. Als dit zuidelijk wordt, dan kan het aan de zuidwestkust en boven het zuiden flink waaien met mogelijk zeer zware windstoten, maar dan blijft de rest van het land enigszins gespaard. Trekt het laag noordelijker over de Noordzee en is de interactie met de jetstream maximaal, dan kunnen er met name in het noordwestelijk kustgebied windstoten voorkomen van ver boven de 100 km/u. In dit geval kan het ook in het binnenland wel eens stevig te keer gaan.

De pluim vat bovenstaand verhaal ook goed samen. Hier de pluim voor Noordwest:

Het hoogste lid gaat voor 170km/u (zeer onwaarschijnlijk overigens) en het laagste lid gaat voor 50km/u. Bovendien zit er tussen Oper en Control ook nog een behoorlijk verschil. Het geeft dus allemaal aan dat we nog weinig uitspraken kunnen doen over de mogelijke windstoten. Dat wordt afhankelijk van de trekrichting van het laag. Wel is duidelijk dat er potentie is voor zeer zware windstoten, dus zeker iets om in de gaten te houden.

En hoe verder?
Bovenstaand verhaal doet vermoeden dat de westcirculatie vol op gang wordt gezet maar dat valt enigszins nog mee. Na maandag keert de rust weer terug als een volgend hoog (ja daar komt ie weer ) zich in onze omgeving gaat nestelen. Dat levert opnieuw rustig en droog weer op. De temperatuur is afhankelijk van de exacte positie van dit hoog, maar in een gunstig geval kan het nog 20 graden worden volgende week rond woensdag-vrijdag. Mocht het goed opklaren, dan kan het in de nacht mogelijk wel flink afkoelen met misschien wel grondvorst. Op langere termijn lijkt het hoog te verkassen naar de oceaan, waardoor er meer een noordelijke stroming ontstaat. Dan zou het iets wisselvalliger en ook kouder kunnen worden, maar dat is nog te ver om uitspraak over te doen.

Kort samengevat
Vrijdag en zondag/maandag krijgen we even te maken met onvervalst herfstweer. Morgen met name in de ochtend onstuimig met zware windstoten en buiige regen. Zondag/maandag potentieel een zware storm, maar precieze details moeten nog uitsluitsel gaan geven. Dit blijft een situatie om toch even goed in de gaten te houden. Daarna keert de rust in elk geval tijdelijk weer terug. Hoge temperaturen zoals vandaag en afgelopen dagen hoeven we niet meer te verwachten dan, maar het kan alsnog vriendelijk herfstweer worden dan.

Bronnen:
KNMI, Weerplaza pluimen, Meteociel
*: Indien niet anders vermeldt gelden de gegeven parameters als temperatuur, neerslag en zonuren voor het weerstation in De Bilt.

[Eric]

Dank voor de moeite, helder beschreven weer.
Je zult maar gaan trouwen maandag.......

[Armand]

Dank voor de moeite, helder beschreven weer.
Je zult maar gaan trouwen maandag.......

Het is nog niet helemaal verkeken Eric. Na de storm lijkt het op te klaren en droger te worden, wel blijft het fris met een graad of 15 waarschijnlijk. De timing is nog onzeker, maar zo'n weertype als vandaag gaat het helaas niet worden nee..

[zwoof]

De meteorologische herfst is inmiddels alweer volop begonnen, al trekt het weer er zich daar nog niets van aan. De astronomische herfst zal 23 september, aanstaande zondag, beginnen dus het wordt tijd om dit Herfst discussietopic te openen!

<< Knip........

En hoe verder?
Bovenstaand verhaal doet vermoeden dat de westcirculatie vol op gang wordt gezet maar dat valt enigszins nog mee. Na maandag keert de rust weer terug als een volgend hoog (ja daar komt ie weer ) zich in onze omgeving gaat nestelen. Dat levert opnieuw rustig en droog weer op. De temperatuur is afhankelijk van de exacte positie van dit hoog, maar in een gunstig geval kan het nog 20 graden worden volgende week rond woensdag-vrijdag. Mocht het goed opklaren, dan kan het in de nacht mogelijk wel flink afkoelen met misschien wel grondvorst. Op langere termijn lijkt het hoog te verkassen naar de oceaan, waardoor er meer een noordelijke stroming ontstaat. Dan zou het iets wisselvalliger en ook kouder kunnen worden, maar dat is nog te ver om uitspraak over te doen.

Knip >>

Dank Armand voor de heldere uitleg en het openen van het herfst topic!
Voorlopig nog geen sneeuwbuien begrijp ik uit je tekst, maar wat niet is kan nog komen! 

PS,  1 plaatje wordt niet weergegeven in je stuk. 

[Tyshane]

Mooi verhaal, goeie intro, leuk om weer een nieuw topic te hebben, nieuw seizoen voor de deur, die mogelijke dit weekend al van zich laat horen / zien. gezellig!

Dank Armand voor de heldere uitleg en het openen van het herfst topic!
Voorlopig nog geen sneeuwbuien begrijp ik uit je tekst, maar wat niet is kan nog komen! 
PS,  1 plaatje wordt niet weergegeven in je stuk.

Je weet het maar nooit dit jaar, ik sluit niets uit. Lantaarnpaalstaren heb ik ooit begin oktober wel eens gedaan. Vroegah!

[winter67]

Zie juist morgen koufront wind zal niet heftig zijn zoals mensen denken neerslag valt ook mee wss wel een mogelijk lijntje zondag interessante dag wind kan voornamelijk eind van de dag een rol spelen daarvoor mogelijk veel neerslag daarna gewoon een drogere periode met aangename temps

[Tyshane]

Zie juist morgen koufront wind zal niet heftig zijn zoals mensen denken neerslag valt ook mee wss wel een mogelijk lijntje zondag interessante dag wind kan voornamelijk eind van de dag een rol spelen daarvoor mogelijk veel neerslag daarna gewoon een drogere periode met aangename temps

Zooooww, lastig jouw berichtje te volgen zonder punten en komma's. Hier heb je er een paar voor straks..,.,.,.,...,,,, Maar ik ben eruit en denk het ook idd, morgen zal wel meevallen. Zondag moet ik nog maar zien. Hoeft ook niet gelijk dikke storm te zijn. Klein stormpje mg ook, om er langzaam in te komen. Als er maar wat actie komt.

[TMCThomas]

Storm is er bij GFS en enkele andere modellen zo goed als uit.

[jelliiee]

Storm is er bij GFS en enkele andere modellen zo goed als uit.

Heb je die van ecmwf gezien?
Die komt met windstoten van 172 km per uur voor zondag

[GeneralDuke]

Schiphol heeft vluchten geannuleerd, is dat niet een beetje overdreven? Volgens mij wordt max 8 Bft verwacht en dat is in het Waddengebied.

[vlerk]

Flinke windstoten zojuist in Eindhoven, een kleine 80 km/h. Ons kantoorpand kraakte!

[Armand]

Flinke windstoten zojuist in Eindhoven, een kleine 80 km/h. Ons kantoorpand kraakte!

Inderdaad op sommige plekken in het binnenland toch windstoten rond of over de 80km/u. Hier 67,7 als maximum, het was kort en krachtig. Nu begint het alweer rustiger te worden. De temperatuur was ook vrij opmerkelijk. Vannacht niet onder de 20 graden geweest en momenteel zitten we op een kille 13 graden.

Over zondag: EC kwam gisteravond met hele hoge windstoten tot wel 160km/u aan de (zuid)westkust. De kans dat dit daadwerkelijk gaat gebeuren is gewoonweg erg klein, omdat EC hierin alleen staat. Vanochtend waren de windstoten, zoals verwacht, dan ook alweer flink afgenomen in EC. Wel is het zo dat er nog behoorlijk wat onzekerheid bestaat over zondag. Zo blijft de exacte locatie en natuurlijk de kracht van de windstoten een belangrijk aandachtspunt. Over de trekrichting valt dus momenteel weinig te zeggen. De pluim van EC laat dat weer mooi zien:


Dit is de pluim voor Midden Nederland. Je ziet een flinke onzekerheid in de windstoten terug komen. Oper en Control gaan voor gewoon een matige wind, niks bijzonders. Er zijn echter ook nog een aantal leden die wel voor zware windstoten en zelfs zeer zware windstoten gaan.

Nu denk ik persoonlijk dat het allemaal wel mee gaat vallen. Een storm is misschien mogelijk langs de (zuid)westkust met windstoten rond de 100km/u, maar ik vermoed dat het geen grootse storm gaat worden met problemen in heel het land. Zolang de onzekerheid er nog is, kunnen we natuurlijk nog nergens vanuit gaan Er zijn echter wel signalen dat er mogelijk een flinke plens regen kan vallen. Waar dat gebeurt is natuurlijk ook afhankelijk van de koers.

[GeneralDuke]

Quote uit het zomertopic:

Je hoort er weinig over in het nieuws maar Duitsland staat al een paar weken in de hens en met deze wind is het alleen maar harder gaan branden.
De veenbrand is ontstaan door militaren die met raketjes speelden in het kurkdroge natuurgebied waarvan inmiddels al zo'n vijf vierkante kilometer in rook op is gegaan. Daarbij is meer CO2 en andere gassen vrijgekomen dan onze kolencentrales in een jaar uitwasemen. Ik heb wat foto's van de rook bijgevoegd. Dit is ca dertig kilometer er vandaan. De windmolens op de voorgrond zijn tweehonderd meter hoog en vallen in het niet bij deze mega rookpluim die ook op de satbeelden te zien is.

https://nos.nl/artikel/2251429-noodtoestand-om-veenbrand-in-duitsland-die-al-twee-weken-duurt.html

[Armand]

Zowel in de GFS12 als de EC12 Oper zijn de stormkansen voor zondag zo goed als verdwenen. Het begint er dus steeds meer op te lijken dat het allemaal wel mee gaat vallen zondag. Het lijkt wel een regenachtige dag te gaan worden met mogelijk neerslagsommen richting de 30 millimeter op enkele plekken.

[Extremissimorum]

Zowel in de GFS12 als de EC12 Oper zijn de stormkansen voor zondag zo goed als verdwenen. Het begint er dus steeds meer op te lijken dat het allemaal wel mee gaat vallen zondag. Het lijkt wel een regenachtige dag te gaan worden met mogelijk neerslagsommen richting de 30 millimeter op enkele plekken.

Storm in een glas water? 

Wat is EC toch een flutmodel als het op wind aankomt. GFS zag dit al veel langer en was al veel genuanceerder.

Regen is inderdaad wel nog iets om rekening mee te houden.

[Armand]

Inmiddels voldoende duidelijk om te zeggen dat de storm volledig verdwenen is voor morgen. Zo kan het dus ook gaan. Er trekt nog een windveld over Zuidoost-België en Luxemburg verder richting Zuid-Duitsland, maar hier in Nederland en het grootste deel van België zal het met de wind reuze mee gaan vallen. Lees een windkracht 3-4 in het binnenland tot windkracht 5-6 aan de kust. Later op de zondagmiddag zouden er tijdens buien wel wat windstoten kunnen voorkomen, met name aan de kust kunnen deze nog oplopen tot maximaal iets van 80km/u, maar geen storm dus.

Wel gaat het genoeg en vrij lang regenen op de meeste plaatsen. Dat begint nu al met enkele buien die verspreid over het land trekken, mogelijk met onweer. In de loop van de middag en avond trekt er vanuit Zeeland een eerste gebied over met meest lichte regen. In het noorden kan er dan nog steeds ook een enkele pittige bui voorkomen. Morgen in de loop van de ochtend vanuit het zuidwesten een intensiever regengebied, dat met name over het zuiden en midden van het land gaat trekken. Later in de middag trekt dit neerslaggebied zuidoostwaarts weer weg en volgen er nog enkele buien vanuit het noordwesten. In totaal kan vanaf vandaag tot maandagmorgen op veel plekken toch 10-20 millimeter of meer vallen. De grootste waardes waarschijnlijk in het zuiden.

[GeneralDuke]

Vraagje: dit is typisch zo'n situatie waarvan we in de winter allemaal zitten te dromen toch? Duikend laagje, oostenwind, 10-20 cm sneeuw.

[TMCThomas]

Zag dit plaatje in de GFS run van gister nog voorbijkomen, onrealistisch en heel ver weg maar krijg je toch wel weer de kriebels van 

[Armand]

Vraagje: dit is typisch zo'n situatie waarvan we in de winter allemaal zitten te dromen toch? Duikend laagje, oostenwind, 10-20 cm sneeuw.

Goeie vraag! Deze situatie loont zich daar echter minder geschikt voor als je zou denken. Er is inderdaad sprake van een duikend laagje, maar boven Scandinavië zit een groot lagedrukgebied (waar wij gisteren mee te maken hadden overigens):


Je ziet daarbij een diepe westelijke stroming over Scandinavië tot in Rusland ontstaan. Dit zou in de winter betekenen dat de daar aanwezige kou wordt weggedrongen naar het oosten. Wil het bij ons tot sneeuw komen bij een duikend laagje, dan moeten we ten eerste een oostelijke aanvoer krijgen over het koele land en dan moet er ten tweede ook koude lucht aanwezig zijn ten oosten van ons. Zonder die aanwezigheid van koele lucht boven Duitsland en ten oosten daarvan, zou de neerslag hier hoogstens als kletsnatte sneeuw kunnen vallen door afkoeling van de neerslag.

Stel, deze situatie komt in de winter voor, dan hebben we dus geen koudevoorraad bij onze oosterburen en Scandinavië dankzij de aanwezige westelijke stroming van het laag boven Scandinavië. Je ziet dat ook goed bij de windkaart voor morgen:

Er ontstaat weldegelijk een oostelijke wind bij 'ons' laagje morgen, maar die wordt als het ware al sterk overuled door de aanwezige westelijke stroming boven het brongebied in Noord-Duitsland, Polen en Scandinavië.

Wat heb je dan wel nodig; vaak toch een sterk hogedrukgebied boven Scandinavië, zodat er een groot koudereservoir beschikbaar is indien de wind naar oost draait.

[Alweer]

Met dit soort mooie radarbeelden hoef ik niet eens naar buiten om van het weer te genieten.

Lekenvraag: Begrijp ik het trouwens goed dat de convectieve bewolking in het noorden langzamer beweegt omdat die zich lager bevindt dan de frontale bewolking in het zuiden?