Winter discussietopic 2015-2016

[Weerfreak 1337]

Dan spreken ze elkaar behoorlijk tegen ja. Nu weet ik even niet of de bron van beide berichten betrouwbaar is, maar ik vind het raar dat een groot instituut op korte termijn dergelijk uiteenlopende uitspraken doet.  Wellicht zijn bepaalde media weer aan de haal gegaan met de 'uitsprakenvervormer'. I don't know. Komt er in ieder geval constant op neer dat er niets te zeggen valt over het verloop van de komende winter. Het is ook nog lang geen december....

Zo, nu eerst vanmiddag maar weer even een middagje zon en 15+ meepakken, heerlijk!  .

Voorlopig dan ook nog zeer zacht. Je zou bijna een terras gaan pakken begin november.

[Ijsbloem]

  Inderdaad Arend.

[Jan van Ooijen]

Vooruitgang te zien bij Scandinavië en Rusland betreft de sneeuw deze week.

[Jan van Ooijen]

Komt er inderdaad een barre winter?

De koppen logen er de afgelopen weken niet om. Maar wordt het echt zo bar? We duiken er dieper in.

'Brengt zwakke straalstroom ons straks echt winterweer?' was als vraag een tijdje terug op enkele krantensites te lezen. En in Ierland: 'Coldest winter in Ireland predicted since records began 50 years ago'. En zo waren per land de afgelopen weken meer onheilstijdingen te lezen.

Vooruitkijken naar de winter loont, vooral als je dat op een spectaculaire manier doet. Berichtjes over het weer in de komende winter staan op mediasites aan het einde van de dag steevast in de top 3 van best gelezen verhalen, en daarbij maakt het niet eens zo heel veel uit wat er nu precies verteld wordt. Aanknopingspunten in de aankondigingen van de voorbije weken vormden vooral de vroege kou in deze oktobermaand (met kouderecords), de bel met kouder dan normaal zeewater in de centrale delen van de Atlantische Oceaan en de sterke El Niño van dit moment.

Van alle tijden
Winterverwachtingen zijn van alle tijden. Denk aan de volksweerkunde die er vol mee staat. 'Vallen de eikels al voor Sint.-Machiel (29 september), dan snijdt de winter door lijf en ziel.' Nu waren de afgelopen tijd onder eikenbomen zeldzaam grote hoeveelheden eikels te zien, dus appeltje eitje zou je zeggen... Zo gemakkelijk is het echter niet; helaas niet kunnen we zeggen.

Om in onze 'gematigde breedten' een winterverwachting te kunnen maken, moet je goed beslagen ten ijs komen. De kunst is om van al die factoren die gedurende ons winterseizoen op het weer op ons halfrond inwerken die eruit te zoeken die de meeste invloed hebben. En dan moet de invloed ervan ook nog eens boven de grote grilligheid uitstijgen, waardoor het weer in de wintermaanden in onze omgeving nu eenmaal wordt gekenmerkt. Dat is op zijn zachtst gezegd een hele klus.

Heeft het nut?
Heeft zo'n zoektocht nut, is de eerste vraag die we ons zouden kunnen stellen. Ja, moet het antwoord zijn, want het is ontegenzeggelijk waar dat de ene winter bij ons duidelijk een ander karakter kan hebben dan de andere. Hebben we eens een koude winter, dan is de luchtdruk vaak hoog boven het noorden van Europa en/of de Noordpool en volgen lagedrukgebieden een zuidelijkere koers of worden ver weg op de Atlantische Oceaan tegengehouden (geblokkeerd). Is de winter zacht en nat, dan zien we boven de Oceaan vaak een sterke straalstroom met lagedrukgebieden in het noorden en hogedrukgebieden in het zuiden, bij de Azoren en boven Zuid-Europa. Wat maakt nu dat we de ene winter het ene hebben en de andere winter het andere? Dat uit te vinden is de kunst en moet op de een of andere manier mogelijk zijn.

Indices helpen de meteoroloog
Om het wat overzichtelijker te maken, zijn indices bedacht die informatie geven over de toestand waarin de drukverdeling boven het Noordelijk Halfrond zich bevindt. De koude wintervariant, met bij ons winden uit noord tot oost, maakt de meeste kans als de NAO-index (Noord-Atlantische Oscillatie) of de AO-index (Arctische Oscillatie) negatief is. In dat geval is de straalstroom zwak en vinden we de hogedrukgebieden in het noorden en de lagedrukgebieden op relatief zuidelijke plaatsen. Nemen beide indices een tegenovergestelde, positieve waarde aan, dan wijst dat op een straalstroom die op toeren is en maakt de wisselvallige, zachte variant van het winterweer de grootste kans.

Welke factoren hebben invloed?
Om te bedenken welke factoren de ligging van de straalstroom en de hoge- en lagedrukgebieden kunnen beïnvloeden, moeten we nog iets dieper op het mechanisme achter ons weer in gaan. Zo is de straalstroom niet alleen een band met hoge windsnelheden, hoog in de atmosfeer waarin storingen meebewegen, maar op die hoogte ook de scheiding tussen koude lucht aan de noordkant en veel warmere laan de zuidkant. Het is zelfs zo dat hoe groter de temperatuurverschillen aan weerszijden van de straalstroom zijn, hoe sterker hij wordt. Op die manier is ook te begrijpen waarom we juist in de winter zo'n sterke straalstroom hebben. In het poolgebied is het dan op z'n koudst, terwijl de temperaturen bij de evenaar ten opzichte van de zomer nauwelijks veranderen. Dus zijn de verschillen in de winter veel groter dan in de zomer en is de straalstroom veel sterker.



De invloed van de warme zeeën
Factoren die van invloed kunnen zijn op de ligging van de straalstroom zijn er legio. Omdat een straalstroom en wereldomspannend fenomeen is, hebben zeewatertemperaturen op allerlei plaatsen invloed. Met onze zeeën is op dit moment nogal wat aan de hand. Zo hebben we rond de evenaar tussen Peru aan de ene kant en Indonesië aan de andere kant het warme water dat bij de sterke El Niño van dit moment hoort. In het noordelijke deel van de Grote Oceaan is de PDO-index (de Pacific Decadal Oscillation) op dit moment sterk positief. Ook daar is een groot deel van het water nu veel warmer dan normaal, onder meer aan de westkust van de VS. Volgens allerlei deskundigen heeft dat warme water, dat er ook de komende maanden overigens nog steeds is, de afgelopen twee jaar de zachte winters die we in Europa hadden voor een belangrijk deel veroorzaakt.



Onze 'eigen' oceaan
Het water van onze 'eigen' Atlantische Oceaan is ook al lange tijd warmer dan normaal. De index die dat aangeeft, de AMO-index (Atlantic Multidecadal Oscillation) bevindt zich in zijn warme fase, die in elk geval nog tot 2025 lijkt aan te houden. Tegelijkertijd hebben we in de centrale delen van de Oceaan sinds enkele jaren een bel met relatief koud water die zich steeds nadrukkelijker doet gelden. We hebben daar op deze site onlangs al meer over geschreven.

Dat koude water op het midden van 'onze' Atlantische Oceaan lijkt een koude winter bij ons overigens eerder tegen te werken dan mogelijk te maken. Als gevolg ervan nemen de temperatuurtegenstellingen tussen dit deel van de Oceaan en de zuidelijkere regionen, die door de positieve AMO-index warmer dan normaal zijn, alleen maar toe. Die grotere gradiënt werkt een sterkere straalstroom in de hand, wellicht ook op een wat zuidelijkere positie. Voor winterweer bij ons is dat niet gunstig, want eenmaal bij Europa aangekomen heeft de straalstroom dan de neiging om vanuit het zuidwesten weer naar het noordoosten terug te buigen (zie ook kaartje boven dit verhaal). De bijbehorende zuidwestelijke winden leveren bij ons zacht weer op.





Hoog in de atmosfeer
Hogerop in de atmosfeer heeft onder meer de QBO (de Quasi Biennal Oscillation), een periodiek van west naar oost en weer terug draaiende wind in het gebied tussen 35 en ongeveer 21 kilometer hoogte boven de evenaar invloed op de ligging van de straalstroom in de winter. Die QBO is de komende winter westelijk. Positieve NAO- en AO-indices lijken daarmee in het voordeel.

SSW
Een andere factor is de luchttemperatuur op grote hoogte boven de in de winter pikdonkere Noordpool. Normaal is het daar ijskoud, maar er kunnen zich omstandigheden voordoen waaronder ineens een spectaculaire opwarming van die hoge bovenlucht plaats heeft. Zo'n opwarming heet een SSW (Sudden Stratospheric Warming) en komt lang niet iedere winter voor. Gebeurt het wel en vroeg genoeg, dan kunnen de gevolgen ervan groot zijn. De laatste keer dat we in de winter zo'n SSW hadden, was in 2013. Een koude winter en een heel koud voorjaar waren er het gevolg van.

Sneeuw en ijs spelen een rol
Bij het proberen te voorzien van een SSW in de komende winter, lijken verschillende factoren een rol te spelen. Zo hebben opnieuw de QBO, de zonnevlekkencyclus en El Niño invloed, zo blijkt uit onderzoek. En de laatste jaren is daar ook het tempo waarin het sneeuwdek zich in Siberië gedurende de oktobermaand opbouwt bijgekomen. Ook lijkt de ijsbedekking van de zeeën in het Noordpoolgebied een rol te spelen. De maat voor de groei van het Siberische sneeuwdek is de SAI-index (Snow Advance Index). Hoe hoger die index, hoe groter de kans dat zich vooral in de tweede helft van het winterseizoen een SSW voordoet, resulterend in de opbouw van een hogedrukgebied boven de Noordpool. De kans op uitbraken van kou naar zuidelijker streken neemt dan sterk toe.



Veel signalen zachte winter
Als je van elk van de in dit verhaal genoemde factoren in de aanloop naar de winter weet hoe ze zich hebben gedragen, kun je proberen te bedenken wat de gevolgen ervan zullen zijn gedurende de wintermaanden. Meestal krijg je dan met tegenstrijdige signalen te maken. Dat maakt de beantwoording van de vraag hoe de winter zal worden bijna altijd lastig. Welke van de invloeden (of welke combinatie) is het sterkste? Al plussend en minnend komt er een verwachting. Het woord is vervolgens aan het weer. Ook bij MeteoGroup doen we deze exercitie jaarlijks. Na het leggen van de puzzel kwamen we vorig jaar op een zachte winter uit en die is er uiteindelijk ook gekomen. Ook dit jaar lijkt veel op een zachte winter te wijzen met mogelijkerwijs een koudere uitloop in de februarimaand, maar nog niet alle gegevens zijn binnen. Ergens in de komende twee weken is het beeld wel compleet en zal na enig gepuzzel ook onze nieuwe verwachting het licht zien.

Bron: MeteoGroup, World Climate Service.

[Marsel]

Het woord is vervolgens aan het weer. Ook bij MeteoGroup doen we deze exercitie jaarlijks. Na het leggen van de puzzel kwamen we vorig jaar op een zachte winter uit en die is er uiteindelijk ook gekomen. Ook dit jaar lijkt veel op een zachte winter te wijzen met mogelijkerwijs een koudere uitloop in de februarimaand, maar nog niet alle gegevens zijn binnen. Ergens in de komende twee weken is het beeld wel compleet en zal na enig gepuzzel ook onze nieuwe verwachting het licht zien.

Heeft iemand toevallig de verwachting van MG betreffende afgelopen winter nog ergens liggen? Ben benieuwd of men in bovenstaand bericht ook daadwerkelijk terecht de hand in eigen boezem steekt. Ik blijf uiterst sceptisch tov dergelijke berichten. Alvast bedankt.

[joboy52]

Precies 1 van de 50 lijntjes van EC gaat voor de eerste ijsdagen rond 13 november 

[xzaz]

Ons huis wordt deze winter gebouwd dus erg treurig zal ik er niet om zijn.

[Ijsbloem]

  Bouw je toch een Iglo?

[Vicaussie]

Bouw je toch een Iglo?

[winter67]

Laat dat ene lijntje maar uitkomen

[Zomerliefde]

Laat dat ene lijntje maar uitkomen

Ik hoop dat er de volgende pluim meer leden gaan voor de kou 

[xzaz]

Bouw je toch een Iglo?

Yep, van baksteen.

[winter67]

De enigste hoop voor een beetje winter voor de rest ziet het er niet uit

[Jan van Ooijen]

Heeft iemand toevallig de verwachting van MG betreffende afgelopen winter nog ergens liggen? Ben benieuwd of men in bovenstaand bericht ook daadwerkelijk terecht de hand in eigen boezem steekt. Ik blijf uiterst sceptisch tov dergelijke berichten. Alvast bedankt.

Hier is die van afgelopen winter: http://www.meteoservices.be/be/home/weer/weernieuws/nieuws/ch/d26221eb9452c2609e9fdd495271798d/article/bedenker_snow_advance_index_verwacht_koude_winter-1.html

2013: http://www.weer.nl/nieuws/detail/2013-02-27-verwachte-zachte-winter-werd-vrij-koud/

[ron12]

Weet je nog 3 November 1980 de vroegste ijsdag ooit.https://weerstatistieken.nl/de-bilt/1980 Ben benieuwd of we dit jaar nog de tweede ijsdag gaan halen. https://weerstatistieken.nl/de-bilt/2015

[JerryL]

Weet je nog 3 November 1980 de vroegste ijsdag ooit.https://weerstatistieken.nl/de-bilt/1980 Ben benieuwd of we dit jaar nog de tweede ijsdag gaan halen. https://weerstatistieken.nl/de-bilt/2015

Nou ik weet het niet, was toen ruim minus 10 jaar. Bouwjaar 1990. Maar ijsdag hoeven we vooralsnog niet te verwachten de eerst komende weken. Wellicht vanaf eind volgende week wat meer kans daarop.

We maken een goede kans op een redelijke winter, er is namelijk nog niemand komen roepen over een Horror-Winter. Want zodra dit wordt rondgebazuind is het klaar met de winter en kunnen de korte broeken weer uit de kast.

De vraag die ik mijzelf stel : komt er ooit nog een elfstedentocht?

[ron12]

Elfstedentocht effe lachen http://humortv.vara.nl/fragment/lied-elfstedentocht/ 

[JerryL]

Elfstedentocht effe lachen http://humortv.vara.nl/fragment/lied-elfstedentocht/ 

Hahaha, ja Finkers blijft een toppertje

[JerryL]

Meer dan dit wordt het nog niet.

Bron weer.nl

Onderstaande verwachting is opgesteld op vrijdag 23 oktober 2015. Een nieuwe verwachting is in de loop van elke vrijdag dus als eerste te beluisteren op de Weerlijn, 0900-9725.

We hebben een hele reeks grijze dagen achter de rug, maar de komende dagen komt er toch wat meer zon terug in het weerbeeld. Een hogedrukgebied trekt vanaf zee naar Frankrijk toe en brengt ons in Nederland vrij stabiel weer. Zo blijft het bij ons op deze vrijdag 23 oktober en in het weekend overdag droog, alleen in de nacht naar zondag valt een drupje regen. Zo kabbelt het rustige herfstweer voort. We gaan in deze verwachting eens kijken naar de lange termijn verwachting voor vier weken vooruit.

Week 1 Maandag 26 oktober tot en met zondag 1 november
In het begin van week 1 trekt het hogedrukgebied geleidelijk naar Duitsland en later Polen. Het houdt storingen nog eventjes op afstand, waardoor het in de eerste weekhelft vrij droog weer is. Aan de zuidwestflank van het hogedrukgebied komt er met een zuidoostelijke wind relatief milde lucht onze kant op. De zon laat zich geregeld zien en ook komen de temperaturen uit op waarden die boven normaal liggen voor deze tijd van het jaar met maximaal 17 graden. In de loop van de week trekt het hoog beduidend verder en kunnen afgezwakte storingen Nederland bereiken. Het wordt iets wisselvalliger en de temperaturen komen dan iets lager uit, op normale waarden van een graad of 13.

Week 2 Maandag 2 november tot en met zondag 8 november
In week 2 van deze verwachting zien we nog het laatste restje van het hogedrukgebied in het noordoosten van Europa. Tegelijkertijd lijkt zich vanuit het zuidwesten ook een hogedrukgebied te ontwikkelen. Nederland zit er precies tussenin en bevindt zich in een trog, die overigens niet heel actief lijkt te zijn. Op grote hoogte staat niet bijzonder veel wind, dus het ziet er naar uit dat we wel wat vaker te maken gaan krijgen met wat regen, maar heel nat lijkt deze week niet te verlopen. De middagtemperatuur ligt rond normaal met maximaal een graad of 10.

Wanneer we alle modelberekeningen tegenover elkaar leggen voor deze week, dan zien we een duidelijk driekamp tot ontwikkeling komen. 30% laat de trog iets meer activeren, waardoor het wisselvallig wordt in Nederland met een zuidweststroming. 30% geeft juist een sterker hogedrukgebied in het noordoosten, waardoor het droger en rustiger is in Nederland met een zuidooststroming. De overige berekeningen zitten er een beetje tussenin, waardoor dat ook het meest waarschijnlijke scenario lijkt te zijn.

Week 3 Maandag 9 november tot en met zondag 15 november
In week 3 lijkt de overgang plaats te vinden naar een natter weertype.  Het lijkt de (relatief) natste week van deze vierweekse periode te worden. De wind lijkt overheersend zuidwestelijk van richting te zijn met een trog ten westen van Nederland. Ten noordoosten van ons land bevindt zich dan echter nog steeds dat hogedrukgebied, dat zich langzaam iets meer naar Scandinavië toe beweegt. We zitten dus een beetje op de wip. Het hoog hoeft maar iets sterker te worden en we krijgen een oostelijke aanvoer van koudere en drogere lucht. Dan kan het in de nachten gemakkelijk tot grondvorst komen, wellicht zelfs vorst op waarnemingshoogte. Het lijkt echter dat zich bij IJsland een duidelijk lagedrukgebied tot ontwikkeling komt, waardoor we in Nederland hoogstwaarschijnlijk aan de iets mildere zuidweststroming gebonden zijn. Een licht wisselvallige tot wisselvallige week met temperaturen rond normaal is dan het resultaat. Een enkele nacht levert wellicht vorst aan de grond op.

Week 4 Maandag 16 november tot en met zondag 22 november
Het lagedrukgebied bij IJsland lijkt langzaam wat af te zakken naar Engeland. Als dat gebeurt, dan komen we in Nederland echt in een zuidweststroming terecht. Toch zitten we ook in deze week nog steeds op de wip. In Noordoost-Europa lijkt er toch nog steeds sprake te zijn van hogedruk waardoor Nederland zich op deze scheidslijn bevindt. Het is dus of een oost-circulatie, ofwel een west-circulatie. Dat uit zich in de grafieken als een gemiddelde van een zuidelijke wind, wat eigenlijk dus hoogst onwaarschijnlijk is. Aangezien er ook een tendens zichtbaar is van nat naar droger en van iets milder naar kouder, zie het er naar uit dat week 4 wisselvallig begint met een zuidweststroming. Later in de week lijkt het hogedrukgebied sterker te worden en lijkt de kans op kou in Nederland groter te worden. De wind draait dan naar het oosten en de nachten kunnen lichte vorst opleveren. Overdag komt de zon dan vrij goed aan bod.

Samenvatting
Het ziet er naar uit dat het rustige herfstweer dus nog even voortkabbelt. In week 1 en 2 komt er geen duidelijke weststroming op gang. De temperaturen starten relatief hoog en zijn al snel normaal voor de tijd van het jaar. Koude nachten worden nog niet zozeer verwacht, hoogstens kan er in week 2 wat vorst aan de grond optreden. Verder is het droger dan normaal, met soms wat motregen of een buitje. In week 3 lijkt er een omslag plaats te vinden naar wisselvalliger weer en een zuidwestenwind. Het ziet er naar uit dat er daarna nog een omslag plaats vindt, naar meer kou. Het zijn echter pas de laatste dagen van deze verwachting die een sterker koude\signaal vertonen, dus daarvoor moeten we nog geduld hebben.

[winter67]

En we gaan richting 2013...