Winter discussietopic 2013/2014 deel 3

[Joep]

Het wil maar niet lukken met de winter. In de lopende decembermaand ligt de gemiddelde temperatuur tot nu toe anderhalve graad boven normaal en daar kan de komende tijd nog wat bijkomen. Een plek bij de eerste tien zachtste decembermaanden sinds 1901 ligt voor het oprapen. Daarbij is het weerbeeld voorlopig wisselvallig en waait het af en toe flink. Hoe anders was het beeld tijdens (delen van) de voorbije vijf winters, toen koude lucht ons land wel om de haverklap wist te bereiken. Wat is er veranderd? Of moet de vraag zijn: is er wat veranderd?

Met zijn plek aan zee en ook nog eens een uitloper van de Warme Golfstroom dichtbij, is Nederland geen logische plek voor winterweer. Zeker als je weet dat de wind bij ons voornamelijk uit de zuidwesthoek waait. De gebieden ten zuidwesten van ons zijn nu eenmaal niet de plekken waar vandaan je de aanvoer van koude winterlucht verwacht. Toch zit er af en toe weleens een koude winter tussen, waarbij de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat dit vroeger meer gebeurde dan nu. Het mag de afgelopen vijf jaar dan vaak winters zijn geweest, qua kouproductie viel elke van de voorgaande winters in het niet bij illustere voorgangers als de winters van 1940, 1942, 1947, 1956, 1963 en ook de strenge kwakkelwinter van 1979. En ook de – al minder strenge – winters van de jaren 80 en 90 waren duidelijk kouder dan elk van de winters van de voorbije 5 jaar.

Aflandige winden nodig voor kou
Om het in Nederland koud te krijgen, moet de wind vanuit het noordoosten of oosten waaien, vanuit Scandinavië of de koude binnenlanden van Europa. Het zijn de windrichtingen precies tegengesteld aan de winrichting die in onze omgeving gebruikelijk is. Er is dus ook een speciale drukverdeling voor nodig, een drukverdeling die ervoor zorgt dat de westelijke straalstroom (de band met hoge windsnelheden op 10 kilometer hoogte die verantwoordelijk is voor de plaats die de hoge- en lagedrukgebieden op de weerkaart innemen en het weer in onze omgeving dus in hoge mate bepaalt) zijn plek verlegt. En wel zo dat of op de oceaan in de buurt van IJsland en Groenland of boven Scandinavië een hogedrukgebied komt te liggen. De afgelopen jaren zagen we vaak de Groenlandse variant terug, af en toe kwam ook boven het poolgebied een sterk hogedrukgebied te liggen. De Scandinavische variant kwam veel minder vaak voor en was ook minder dominant.

Een hogedrukgebied bij Groenland ligt dit jaar niet voor de hand. Dat we dit weten, heeft met de poolwervel te maken. Die poolwervel is een straalstroom op nog grotere hoogte, in de stratosfeer rond de Noordpool. Door de poolnacht wordt het in die stratosfeer gedurende de winter ijzig koud. Het ene jaar is de poolwervel, die straalstroom in de stratosfeer rond het poolgebied, zo sterk dat die koude lucht netjes boven het poolgebied blijft liggen. Warme lucht, aan de buitenkant van de poolwervel, maakt dan geen kans 'naar binnen' te komen; de poolwervel blijft sterk.

Poolwervel viel vrijwel stil
Is de poolwervel minder sterk en lekt wel warme lucht 'naar binnen', dan kan een andere situatie ontstaan. Zoiets gebeurde bij voorbeeld in de afgelopen winter, toen een grote hoeveelheid warme lucht in het gebied binnen de poolwervel terechtkwam. De temperaturen in de stratosfeer liepen toen pijlsnel op en het gevolg was dat de poolwervel even later nagenoeg stil kwam te vallen.

Voor de straalstroom in onze etages van de atmosfeer, die zo belangrijk is voor het weer in onze omgeving, blijkt het gedrag van de poolwervel, die erboven zit, duidelijk van invloed. Een westelijke straalstroom, met daarboven een sterke poolwervel vanuit dezelfde richting, is bijna niet kapot te krijgen. Zit je in een winter met een stroming van dat type, dan is het behoorlijk lastig om in een koude periode terecht te komen. De winter verloopt dan zacht. En zo gaat het bij ons vaak.

Bijzonderder zijn de winters waarin in de poolwervel minder sterk is en de straalstroom eronder de kans krijgt om te meanderen. Dan ontstaat wel ruimte voor hogedrukgebieden op noordelijke posities, die de westelijke straalstroom een tijdje aan banden kunnen leggen. Koudere episodes maken dan meer kans. Zo was het ook in de winters van de afgelopen vijf jaar, waarbij de laatste met zijn zeer sterke opwarming van de stratosfeer boven het poolgebied wel een heel bijzondere was. Maar dat weet iedereen ook wel. De winter en vooral de lente verliepen erg koud.

Stratosfeer boven poolgebied superkoud
Op dit moment is de stratosfeer boven het poolgebied superkoud en de poolwervel bijzonder sterk. Zo sterk dat ook de straalstroom eronder boven de oceaan op volle toeren draait. Lagedrukgebieden volgen een erg noordelijke koers en diepen steeds ver uit, veel verder dan in de afgelopen jaren. Niet zelden daalt de druk in de kernen ervan tot dik beneden 950 hPa. Een westcirculatie, aangejaagd door dergelijk actieve depressies, is bijna niet aan banden te leggen. En dat zien we ook.

Hogedrukgebieden, die onder dit soort omstandigheden wel degelijk ontstaan, krijgen een zuidelijke positie; zoals altijd bij de Azoren, maar ook boven Zuid-Europa of het Alpengebied. Voor winterweer zijn dat de meest ongunstige posities denkbaar.  Ze werken een aanhouden van de westelijke of zuidwestelijke wind in de hand en daarmee een voortduren van de aanvoer van zachte lucht.

Het lijkt zacht te blijven
Er zijn veel aanwijzingen dat de poolwervel deze winter sterk zal blijven, zo sterk dat een opwarming van de stratosfeer er boven het poolgebied de komende maanden niet in zit. Een aanhouden van het zachte stromingspatroon ligt daarmee voorlopig voor de hand. Dit wil overigens niet zeggen dat het alleen maar zacht zal zijn. Vooral als later in de winter de straalstroom geleidelijk weer wat aan kracht inboet, kan er aan zijn flank best ruimte ontstaan voor een hogedrukgebied boven Scandinavië. En als zo'n hogedrukgebied er op tijd is, kan het nog even koud worden. Verder blijft natuurlijk de grilligheid van het weer in tact. Ook in zachte perioden komen koude dagen voor met een koude bovenlucht. Op dat soort dagen kan het ook zomaar tot winterse neerslag komen.

Bron: Meteo Consult.

[jens]

dat klopt niet hoor,er is momenteel een SSW aan de gang

[Jan van Ooijen]

dat klopt niet hoor,er is momenteel een SSW aan de gang

Tsja, waarom ze ineens kaarten van GFS pakken terwijl ze altijd EC hebben snap ik ook niet. Heb al vragen gesteld op twitter, maar nog geen antwoord

[Henk1976]

Ik lees hier op het forum toch hele andere dingen idd. Raar verhaal van MC

[jens]

Tsja, waarom ze ineens kaarten van GFS pakken terwijl ze altijd EC hebben snap ik ook niet. Heb al vragen gesteld op twitter, maar nog geen antwoord

ik heb al vaker gemerkt dat ze daar anti winterse dingen opschrijven,er staat volgens mij een fout in
er staat letterlijk:
"Er zijn veel aanwijzingen dat de poolwervel deze winter sterk zal blijven, zo sterk dat een opwarming van de stratosfeer er boven het poolgebied de komende maanden niet in zit" maar is het niet zo dat de SSW invloed heeft op de poolwervel en niet andersom toch?
hoe kan de poolwervel er voor zorgen dat er geen SSW komt,het is toch net de SSW die bepaalt of de poolwervel afzwakt of niet

[Hector Pascal]

LT is niet slecht vanaf begin Januari!

Dat is wel een hele positieve benadering voor redelijk dramatische kaarten. Gisteren leek het nog wat, maar vandaag is het gewoon weer drama mijn inziens...

[Jan van Ooijen]

ik heb al vaker gemerkt dat ze daar anti winterse dingen opschrijven,er staat volgens mij een fout in
er staat letterlijk:
"Er zijn veel aanwijzingen dat de poolwervel deze winter sterk zal blijven, zo sterk dat een opwarming van de stratosfeer er boven het poolgebied de komende maanden niet in zit" maar is het niet zo dat de SSW invloed heeft op de poolwervel en niet andersom toch?
hoe kan de poolwervel er voor zorgen dat er geen SSW komt,het is toch net de SSW die bepaalt of de poolwervel afzwakt of niet

Ik snap het hele artikel ook niet en heb het even doorgespeeld aan Johann, misschien dat hij het vandaag nader wil gaan toelichten indien hij tijd heeft

[grizzrh]

Dat is wel een hele positieve benadering voor redelijk dramatische kaarten. Gisteren leek het nog wat, maar vandaag is het gewoon weer drama mijn inziens...

Er moet ergens een begin zijn he... wat wil jij dan meteen -20 ofwat ?

Het zal waarschijnlijk toch nog 46 keer veranderen in de runs voordat het 1 Januari 2014 is 

[Hector Pascal]

Dat begin is er namelijk niet, dus ik weet niet wat jij er zo positief aan vindt. Bovendien hoef ik niet gelijk -20, maar het mag wel natuurlijk...

[ron12]

De russen verwachte alsnog een (zeer)strenge winter  http://krolowa-superstar.blog.pl/ voor Europa.krijg niet rechtstreeks geplaats , dan maar zo 

[Hector Pascal]

De Russen verwachten is nogal generaliserend. Er is één russische meteoroloog die zegt dat het schrikbarend koud gaat worden, maar we weten natuurlijk allemaal dat dit een groot onzin verhaal is.

[Romigo]

Ik vind GFS behoorlijk wispelturig voor de LT.
Volgens mij wordt er bij weersvoorspellingen door bijna alle Nederlandse weerbureaus ECMWF gevolgd, toch?

[Hansle]

GFS ziet anders toch een split in de vortex begin januari. Ik zeg niet dat dit gaat uitkomen maar deze kaarten moeten toch ook bij meteoconsult passeren. Ook ecmwf ziet ondertss wave 2 activiteit waardoor de polar vortex uit balans zal worden gebracht al dan niet splitten.

[Hansle]

@Hector Pascal
Het JMA laat toch ook een soortgelijk patroon zien als CFS voor begin januari. Kaartje is van begin januari tot 14 dagen verder. Dit zijn toch zeker koudere kaarten voor LT. De Cfs kaart heb ik vanmorgen gepost.

[Weerfreak 1337]

Iedereen heeft een eigen kijk er op, ook MeteoConsult
Niks mis mee.

[bliksems]

maar is het ook de juiste kijk er op...dat zullen we over een tijdje weten.

[grizzrh]

2de kerstdag ziet er toch al wat beter uit op de nieuwe run!

[DSDLimburg]

Ja de kaarten beginnen er steeds beter uit te zien en misschien wel eens een sneller als verwacht.   Deze kaart is toch ook  zo slecht nog niet met  dat laag  wat  toch wat gaat  zakken richting de Britse Eilanden lijkt wel. Zou dat niet wat winterse neerslag kunnen opleveren?

[Remy]

De Telegraaf doet al weer aan stemmingmakerij.
Hele sensatie stukje maar even gegapt:

vr 20 dec 2013, 13:22 | 1 reactie
Mogelijk veel sneeuw rond kerst!

De kerstvakantie gaat beginnen en dus zullen veel Nederlanders weer richting de Alpen trekken. Hoogste tijd dus voor een weerupdate.

Gisteren is er voornamelijk in het zuidwestelijke alpengebied al wat sneeuw gevallen en ook vandaag valt er hier boven de 1500 meter nog wat sneeuw bij. Van een echte dump is geen sprake, behalve in het uiterste zuiden van de Franse Alpen. Later op de dag trekt het neerslaggebied iets oostelijker en kan het ook in het oosten van Zwitserland en het westen van Oostenrijk licht sneeuwen. Meer dan 10-15 centimeter zal hier echter niet vallen.

Zaterdag trekt de bewolking weg en wordt het met name in het noordelijke alpengebied zonnig. In het zuid-oosten blijft de bewolking langer hangen. Zondag neemt de bewolking dan vanuit het westen weer toe en hier kan dan ook wat neerslag vallen.  In het oostelijke alpengebied blijft het droog en is het halfbewolkt.

Kijken we naar de lange termijn, dan is het nog erg onzeker wat er met de kerstdagen gaat gebeuren in het alpengebied. Het lijkt erop dat de noordalpen eerst te maken krijgen met föhn, terwijl de zuidalpen kouder blijven. Vanaf kerstavond is er dan een scenario mogelijk waarbij er zich boven Italië een storing ontwikkelt die veel sneeuw gaat brengen in het gehele alpengebied.  Het is echter nog lang niet zeker dat ditz gaat gebeuren. Als de storing boven Italië uitblijft is de kans groot dat de Alpen gewoon in een zuidwestelijke stroming blijven met wisselvalligheid, warme temperaturen en een hoge sneeuwgrens.

De kerstman zou zo maar eens veel sneeuw achter kunnen laten, maar het wordt duimen voor iedereen die op wintersport gaat!

Bron: Nederlandse Ski Vereniging
via: telegraaf.nl

[wimbaens]

Ja de kaarten beginnen er steeds beter uit te zien en misschien wel eens een sneller als verwacht.   Deze kaart is toch ook  zo slecht nog niet met  dat laag  wat  toch wat gaat  zakken richting de Britse Eilanden lijkt wel. Zou dat niet wat winterse neerslag kunnen opleveren?

Heerlijke bak regen met een ZW-wind