Praktische gids voor de onweerliefhebber

[Jan van Ooijen]

Deze tekst is afkomstig van de "Praktische gids voor de onweerliefhebber", deze tekst is met toestemming geplaatst. De Praktische gids is gemaakt door Karim Hamid, ook wel beter bekend van de site Severe Weather Outlook Benelux .


Praktische gids voor de onweerliefhebber
Uiteindelijk is hij er gekomen, de korte cursus in Praktische onweerkunde. Deze korte handleiding is er gekomen als initiatief van Severe weather outlook, voorheen beter bekend als "Donderkopsite" en verloopt in samenwerking met de Vlaamse Vereniging Voor Weerkunde. We gaan ons hier niet amuseren met formules, theoretische fysica en dergelijk spul. Ook de basismeteorologie laten we links liggen. Het is evident dat, hoe meer achtergrondkennis over meteo je hebt, hoe meer je aan deze tekst hebt. We staan hier vooral stil bij de zeer praktische kant van het onweer met vooral veel aandacht voor weerkaarten, zoals grond- als hoogtekaarten.

Enkele belangrijke begrippen
Over hoe het onweermechanisme werkt op vlak van elektriciteit gaan we het hier niet hebben. Hier hebben we het uitsluitend over de meteorologische kant van de zaak. Wel definiëren we hier de term onweer. Met onweer bedoelen we steeds een bui waarbij minstens één elektrische ontlading voorkomt onder de vorm van een bliksem. Elke bliksem heeft als gevolg een akoestisch secundair verschijnsel: de donder. De donder is niet altijd hoorbaar voor iedereen en dat hangt af van de positie (richting en afstand) die de waarnemer inneemt t.o.v het onweer. Vanaf het moment dat er één donder of één bliksem wordt waargenomen door hetzij een waarnemer, hetzij een bliksemdetectiesysteem (zoals SAFIR), is er sprake van 'onweer'.


_{Bron Love the pics}

Onweer is per definitie een product van een bui. Met een bui bedoelen we hier neerslag die wordt gegenereerd door een verticaal ontwikkelde wolk. Dergelijke buien vallen steeds uit stapelwolken, waarvan de verticale grootte significant is t.o.v de horizontale uitgestrektheid. Het gaat hier dan meerbepaald om de wolkengeslachten Cumulus en Cumulonimbus. De wolk bestaat dus uit een verticaal gedimensioneerde wolk met de basis relatief dicht bij de grond (grootteorde 1.500m) maar kan toppen hebben die reiken tot 15km (tot aan de tropopauze). Onweer komt in principe uitsluitend voor in de laatst vermelde wolk. De Cumulonimbus (in vakjargon afgekort als 'Cb') onderscheidt zich van de Cumulus door zijn vezelachtige top. De term 'nimbus' slaat op het feit dat er onder dit wolkengeslacht neerslag valt, die de grond niet perse hoeft te bereiken. Dikwijls neemt de top van deze wolk de gedaante aan van een aambeeld, t.t.z met een afgeplatte bovenkant. De vezelachtige, witte structuur van de top komt er omdat de bovenkant van de wolk (die zich in de zomer vaak boven 12km bevindt) zich bevindt in zeer koude lucht (op dergelijke hoogtes vriest het makkelijk 50 graden) en de wolk-deeltjes uitsluitend bestaan uit zeer fijne ijskristallen. Als gevolge van deze configuratie (bovenin ijs en onderin nog water) krijg je net de elektrificatie die aan de basis van het onweermechanisme ligt. Bovendien ligt ook de belangrijke verticale extensie aan de basis van het buiige karakter van deze wolken. Wie zich dus wil bezighouden met onweer en wie ze wil voorspellen, moet dus in eerste instantie de Cb bekijken, want dit is het enige wolkengeslacht die in staat is onweer te produceren.

We hebben reeds aangehaald dat men van onweer spreekt vanaf het moment dat de Cb één blik-semontlading voortbrengt. Maar iedereen weet dat je onweer en onweer hebt. Het zijn dikwijls de bij-verschijnselen van de Cb die opvallen. Dergelijke uitgestrekte (vooral dus verticaal) wolken kunnen immers zeer uitgesproken weerverschijnselen voortbrengen naast de bliksem. Het zijn vaak deze secundaire onweersverschijnselen die de media halen en die het onweer in z'n geheel aantrekkelijk maakt voor weerliefhebbers. Elk zwaar onweer kan gekenmerkt worden door één van onderstaande verschijnselen of een onderlinge combinatie ervan:

-Zware windstoten of typische windverschijnselen (windhoos, microburst,...)
-Hagelval
-Gezichtsbelemmerende regenval (en in de winter mogelijks zware sneeuwval)
-Overstromingen
-Hoge bliksemactiviteit met mogelijks veel blikseminslagen

Onweer in de buurlanden
Elkeen weet dat de onweersactiviteit een seizoensgebonden verloop kent. We kunnen zelfs spreken van een onweerseizoen dat zich uitstrekt van mei tot en met september. Niettemin komt in ons land het gehele jaar onweer voor, maar buiten het onweerseizoen is de frequentie en vooral de activiteit van het onweer aanzienlijk lager. De klimatologische omstandigheden voor wat betreft onweer zijn in onze buurlanden vergelijkbaar maar belangrijke regionale verschillen zijn de moeite om mee te geven: Vergelijkbare omstandigheden met ons land. Vooral de gebieden aan de Duitse grens en het zuidoosten krijgen nog wel eens zware kleppers te verduren. Buiten het zomerseizoen zijn het vooral de gebieden nabij de Noordzee en nabij uitgestrekte wateroppervlakken die met onweer te maken hebben.


_{Bron Love the pics}

Duitsland
Duitsland geniet in toenemende mate van een continentaal klimaat en de omstandigheden zijn dan ook vaker extremer dan in de lage landen. Vooral de temperatuur zal er vlotter klimmen in het zomer-seizoen. Onweer, getriggerd door convergentielijnen of een koufront, pakken niet zelden fel uit. Het in toenemende mate bergachtig karakter (vooral in het zuidelijke deel) is soms gunstig voor de onweersontwikkeling (orografische triggering).

Frankrijk
Frankrijk kent verschillende klimaatszones. In zomerse omstandigheden ontwikkelt zich boven het centrale deel van Frankrijk heel vaak een thermisch lagedrukgebied. Dit is dan dikwijls de broedkamer voor onweer die zeer hevig kan zijn. Ook het zuiden van Frankrijk is een uitgesproken gunstige regio voor het ontstaan van onweer (meest warmteonweer). Ook in de herfst kan, als gevolg van het warme water van de Middellandse Zee, de onweersactiviteit lang blijven doorgaan, vooral nabij de Middellandse kusten. Het westelijke deel van Frankrijk buiten de kuststreek is een regio waar zowel de thermische omstandigheden gunstig zijn, maar waar ook vaak dynamische triggers (fronten, straal-stroom,..) het onweer in gang zetten. Merk wel op dat het uiterste westen van Frankrijk in zomerse omstandigheden dikwijls reeds in de koelere zeelucht vertoeft en dus soms minder gunstige omstandigheden kent in dergelijke situaties.

Britse Eilanden
De Britse Eilanden kennen een uitgesproken maritiem klimaat en dus is voor continentale zomeronweders weinig plaats, wat niet wil zeggen dat men er niet mee te maken heeft. Maar het onweer dat er voorkomt wordt daar veelal getriggerd door dynamische mechanismen, zoals storingen, troggen en jetstreaks. Meer nog dan in de Lage Landen kent men er het verschijnsel 'bui' zeer goed. De eilanden liggen namelijk op de eerste rij van de vuurlinie van alles wat vanaf zee Europa komt afgestormd. Zij hebben totaal geen last van 'schaduweffecten' zoals ze er zelf één vormen voor de Lage Landen. Veel buien dus, vaak ook met onweer, maar een stuk minder vaak heeft men er met georganiseerde en uitgestrekte onweercomplexen te maken, zoals MCS's.

De link waarop deze schitterende info te vinden is: http://www.vvs.be/werkgroepen/werkgroep-weerkunde/over-werkgroep-weerkunde/meteo-info/extreem-weer

[ThaGhostNL]

AH Beter eens een keer lekker doorlezen als ik onderweg ben. Dank voor de info.

[Tyshane]

Goed dat deze geplaatst is want het is een echte must, geeft veel interessante en diepgaande achtergrondinfo waar je veel aan kan hebben als je onweerliefhebber, - chaser, -spotter bent. Op de betreffende downloadpagina is ook 'de Gids voor de winterliefhebber' te vinden, ook even het vermelden waard dacht ik zo. 

[GekkeLeo]

Mm zo thuis maar ff door lezen, thnx Jan!

[zorba]

ff in mn favorieten proppen. 

[Weerfreak 1337]

Mooi stukje Jan
Heb er weer zin an 

[Wouter Pringels]

Mooi stuk inderdaad, zeer informatief.

[GekkeLeo]

Nu doorgelezen en zeer informatief!

[Ramon Oost]

Mooi stuk, kan niet wachten op het nieuwe onweersseizoen

Ramon

[Wilfred Janssen]

Heel erg informatief! Keep up the good work!

[Mike25]

Mooi stukje inderdaad, zeer informatief

[T-inus]

Thanks voor de info weer Jan!

[alaind86]

Mooi geschreven stukje en erg interessant. Zo leert men weer eens wat 

[Sasha]

Dank voor de info Jan! Als leek kan ik hier wat van leren over onweer

[Sietse]

Een van de beste stukken leesvoer over dit onderwerp

[Baksteen2005]

Bedankt voor de infomatie heb er aardig wat van geleerd
en daarom ben ik ook lid geworden en omdat ik liefhebber ben van stormen en onweer

[Aniet van Voorst]

Informatief stuk, nooit verkeerd

[suus2012]

bedankt voor de info groet Suus

[Fluffje]

Duidelijk en informatief stukje. Ook voor mensen met minder kennis van de meteorologie goed te bevatten.

[Payt]

Mooi stukje inderdaad. Ik ben nog altijd lerende als het om onweer gaat, en dit helpt weer een beetje