Luchtdruk in HectoPascal

[Jan van Ooijen]

Luchtdruk in HectoPascal

Op de meeste barometers wordt de luchtdruk, de kracht waarmee de lucht op het aardoppervlak drukt, aangegeven in millibar, millimeters of centimeters. Het Internationale Systeem van Eenheden (SI) schrijft tegenwoordig de Pascal voor als de eenheid van druk. In het SI-stelsel worden alle grootheden zoveel mogelijk in dezelfde eenheden uitgedrukt. In de wetenschap is de Pascal al ingeburgerd, maar in de meteorologische berichtgeving wordt de luchtdruk nog altijd in millibar opgegeven.

De Wereld Meteorologische Organisatie (WMO), verantwoordelijk voor de internationale uitwisseling van weergegevens, schrijft de Pascal voor als eenheid voor de luchtdruk. De Pascal is genoemd naar de Franse geleerde Blaise Pascal (1623-1662), die vooral bekend werd om zijn natuurkundige wetten voor vloeistoffen en gassen. De luchtdruk is normaal op zeeniveau ruim 100.000 Pascal. Hecto betekent honderd: 100.000 Pascal is 1000 hectoPascal (hPa).



De millibar is precies gelijk aan de HectoPascal: 1000 millibar is dus hetzelfde is als 1000 HectoPascal. Voor zover gebruik werd gemaakt van de millibar verandert er dus niets aan de getallen, maar alleen aan de naam van de eenheid waarin de druk wordt aangegeven. De millimeter kan worden omgerekend naar HectoPascal door die getallen met 1,33 te vermenigvuldigen. Voor centimeters is de factor om dat getal om te rekenen dus 13,3. Op oude barometers staan nog aanduidingen als inches, duimen, lijnen en voeten, waarbij die eenheden in verschillende landen en zelfs op verschillende plaatsen in Nederland een andere betekenis hadden.

De invoering van het metrieke stelsel heeft hier eenduidigheid in gebracht. Daarmee zijn grootheden als millimeter, centimeter en kilogram ingevoerd. Nederland was het eerste land in Europa dat overging tot het eenvormige stelsel voor maten en gewichten. Later is het metrieke stelsel voor wetenschappelijke toepassingen uitgegroeid tot het Internationale Systeem van Eenheden, dat nu ook in de meteorologie wordt toegepast. De actuele luchtdruk in HectoPascal voor verschillende plaatsen in het land is te vinden in de weerrapporten op Teletekstpagina 705 en internet. De eigen barometer kan het best worden ingesteld op de luchtdruk van het weerstation dat het dichtst in de buurt ligt.

Kwikbarometers, zoals de contrabarometer van Huygens, zijn moeilijk af te regelen. De stand die dit type barometers aangeeft is vooral afhankelijk van de hoogte van de woonplaats en zal meestal iets afwijken van de luchtdruk in de weerrapporten. De luchtdrukafname met de hoogte is gemiddeld 1 hPa per 8 meter. Op 40 meter hoogte wijst de Huygens-barometer dus 5 hPa lager dan op zeeniveau. Bij sommige exemplaren is het met wat kunstgrepen wel mogelijk de buis iets langs de schaal te verschuiven zodat alsnog de juiste barometerstand wordt aangegeven, maar gebruikelijk is dat niet. Naast de kwikbarometer bestaat tegenwoordig ook de ecocelli barometer waarvan de werking berust op de samendrukbaarheid van gas afhankelijk van de temperatuur. Aan de hand van een beweegbare schaal kan de luchtdruik exact worden ingesteld.

KNMI