Opbouw van de atmosfeer

[Jan van Ooijen]

Opbouw van de atmosfeer

Troposfeer
De laag het dichtste bij de grond is de troposfeer. De troposfeer wordt gekenmerkt door het snel afnemen van de temperatuur (met ongeveer 6,5 graden per km). Dit is de belangrijkste laag wat het weer betreft. De meeste bewolking blijft beperkt tot de onderste laag van de atmosfeer. Ook stormen zijn nauwelijks merkbaar boven de troposfeer. De massa in de troposfeer is ongeveer 80 % van de hele dampkring. Dit komt doordat de druk, voelbaar aan de grond, snel met de hoogte afneemt. Afhankelijk van de breedtegraad en het seizoen reikt de troposfeer 7 tot 17 km hoog. In Nederland is de hoogte van de troposfeer ongeveer 10 km. De grens tussen de troposfeer en de laag daarboven heet de tropopauze. Zweefvliegers en luchtballonnen blijven bijna altijd in de troposfeer.

Stratosfeer
De laag boven de tropopauze heet de stratosfeer. Deze laag wordt gekenmerkt door een toename in temperatuur. Dit komt doordat de ozonlaag in de stratosfeer ligt. Hier vinden we ozon in hoge concentraties. Een deel van de UV straling van de zon wordt hier tegengehouden, hierdoor neemt de temperatuur toe. Vliegtuigen vliegen meestal dicht bij de tropopauze, in het laagste stukje van de stratosfeer. Dit doen ze door de lage temperaturen en het ontwijken van ongunstig weer, zodat het brandstof gebruik optimaal is. De scheiding tussen de stratosfeer en de mesosfeer is de stratopauze. Deze ligt meestal op 50 km hoog.



Mesosfeer
De laag in de atmosfeer boven de stratosfeer is de mesosfeer. In de mesosfeer neemt de temperatuur weer af met de hoogte. Lichtende nachtwolken vormen in deze laag, omdat per dag miljoenen meteorieten in deze laag verbranden. Meteorieten botsen met gasdeeltjes, hierdoor is er genoeg hitte om de meteorieten te verbranden. Deze laag van de atmosfeer wordt nog niet goed begrepen. Er is nog veel onderzoek gaande met onder andere sondeerraketten. De mesopauze bevindt zich op ongeveer 80 km hoogte.

Thermosfeer
De laag boven de mesopauze is de thermosfeer. Dit is de buitenste laag van de aardse atmosfeer en is gekenmerkt door een toename in temperatuur. Deze toename in temperatuur met de hoogte is de danken aan UV straling door de zon. De invloed van de zon is het hoogst in deze laag van de atmosfeer. Het internationaal ruimtestation (ISS) is in baan rond de aarde in dit deel van de atmosfeer. Ook het poollicht vind plaats in de thermosfeer. De thermopauze ligt tussen 500 en 1000 km. Boven de thermosfeer begint, volgens meteorologen, de ruimte ook wel de exosfeer genoemd.