Voor mij een moeilijk weerkundig begrip: Jet

[Wilfred Janssen]

Vaak zie ik in interessante onweerssituaties de term 'jet' of 'jetstreak' voorbij komen. Ik weet dat het een belangrijk begrip is voor de ontwikkeling van (zwaar) onweer, maar ik snap nog steeds niet goed hoe het werkt en wat het precies is.

Heeft iemand voor mij een korte uitleg over dit begrip, zodat ik in de toekomst de weerkaarten beter kan lezen en de situaties beter kan inschatten?

Alvast bedankt!

Groeten Wilfred

[Jan van Ooijen]

Jetstreak

Een jetstreak is een stroomversnelling in de jetstream of straalstroom, waar de windsnelheden heel hoog worden (140-160 knopen). Voor meteorologen is het van groot belang mogelijke jetstreaks te lokaliseren op hoogtekaarten (300 of ook nog wel 500 hPa), want een jetstreak brengt vaak interessant weer met zich mee en kan ook als trigger optreden voor hevig onweer.

Schematische voorstelling van bewegingen in en rond een jetstreak
Op het 300 hPa-vlak (ca. 10 km hoogte) waait de geostrofische wind. Deze wind wordt beschouwd niet onderhevig te zijn aan de wrijvingskracht. De gradiëntkracht (G) die een deeltje ondervindt, wordt in de geostrofische wind gecompenseerd door de corioliskracht, die altijd loodrecht staat op de bewegingsrichting (naar rechts op het noordelijk halfrond). Daardoor beweegt een luchtdeeltje in de geostrofische wind evenwijdig aan de isobaren. Wanneer een luchtdeeltje de jetstreak nadert, begint het een grotere gradiëntkracht te ondervinden. Deze kracht staat loodrecht op de isobaren en is gericht van de hoge druk (warme zijde) naar de lagere druk (koude zijde). De corioliskracht is ook steeds evenredig met de snelheid. Door de traagheid (wet van Newton) van het luchtdeeltje, duurt het enige tijd vooraleer de snelheid ervan toeneemt. Bijgevolg duurt het ook enige tijd voor de corioliskracht toeneemt.



Er ontstaat dus een onevenwicht tussen de gradiëntkracht en de corioliskracht (G>C), waardoor de luchtdeeltjes gedwongen worden zich te bewegen naar de lagere druk of koude zijde toe. Aan de linkeringang (LI) van de jetstreak hoopt er zich lucht op. Meteorologen zeggen dat er convergentie van lucht plaatsvindt. Het teveel aan lucht, dat zich in de LI bevindt, wordt naar beneden gedwongen. Er ontstaat dus een dalende beweging, die zal zorgen voor anticyclogenese (het ontstaan van een hogedrukgebied) aan de grond. In de rechteringang (RI) van de jetstreak worden de luchtdeeltjes weggezogen. Er is daar divergentie. Het tekort aan lucht zal via een stijgbeweging worden aangevuld vanaf de grond, waardoor daar cyclogenese (vorming van een lagedrukgebied) zal plaatsvinden. In de uitgang van een jetstreak gebeurt net het omgekeerde. Het luchtdeeltje ondervindt plots een kleinere gradiëntkracht, maar reageert hierop met een zekere traagheid. Ten gevolge daarvan ontstaat er terug een onevenwicht tussen de krachten (C>G), dat het luchtdeeltje naar rechts zal dwingen. In de rechteruitgang (RU) vinden we deze keer convergentie en anticyclogenese aan de grond. In de linkeruitgang van de jetstreak (LU) heerst divergentie, met cyclogenese aan de grond als gevolg.

Het blijkt dat cyclogenese meestal omvangrijker is aan de koude zijde en anticyclogenese aan de warme zijde. Daardoor kunnen we stellen dat vooral de uitgang van de jetstreak van belang is. Als ook andere omstandigheden er ideaal voor zijn, ontwikkelen in de linkeruitgang vaak zware onweders.

_{Bron: Wikipedia}

[Wilfred Janssen]

Ah, bedankt Jan! Ik moet t nog wel even rustig doorlezen, maar hier kan ik wel wat mee

[Johann]

Vaak zie ik in interessante onweerssituaties de term 'jet' of 'jetstreak' voorbij komen. Ik weet dat het een belangrijk begrip is voor de ontwikkeling van (zwaar) onweer, maar ik snap nog steeds niet goed hoe het werkt en wat het precies is.
Heeft iemand voor mij een korte uitleg over dit begrip, zodat ik in de toekomst de weerkaarten beter kan lezen en de situaties beter kan inschatten?
Alvast bedankt!
Groeten Wilfred

De jet of de jetstreak (daar waar de jetstream de hoogste windsnelheden bereikt) en de daarbij behorende hoge wind zijn zeer belangrijk en veelal bepalend voor de ontwikkelingen in de lagere atmosfeer. In het bijzondere geldt dit voor onweerscellen. Het zijn mn deze "hoge winden" (10 tot 14 km) die van vitaal belang voor het lang laten leven van zware onweerscellen en tornado's. Dit is ook waarom het belangrijk is om hoge luchtlagen in de gaten te houden op de kaarten.

300 hPA kaart (12km) met daarop de jetstream, omcirkeld de gebieden met de jetstreak



Als een jet-stream over de top van een ontwikkelende cel waait en de top van de ontwikkelende storm weg duwt van de basis updraft, wordt de bui als het ware in een hogere versnelling gezet en wordt de kans op zware onweersbuien en tornado's een stuk groter. In plaats van dat de storm afzwakt zie je de top van de cel in één richting trekken en strekt zich uit voor een aantal kilometers, dit wordt ook wel een aambeeld genoemd. Is deze mooi recht gestructureerd hebben we te maken met een sterke cel, wanneer deze wat meer verwaait en vervaagd is, neemt cel vaak in kracht af.

Aambeeldwolk  vanuit de ruimte gezien



Dus een goed geplaatste jet  "ontlucht" de cel als het ware, duwt de stijgende lucht sneller weg van de basis updraft van de cel, en zorgt ervoor dat de updraft genoeg plaats behoudt om in kracht toe te nemen. Dit is een van de belangrijkste onderdelen van goed geconstrueerde cellen.

Kortom: daar waar de jet en verloopt (frontalezone) en mn daar waar de jet het snelst is speelt zich het meest actieve weer af.  De Jetstream en frontrale zone is overigens op de 500 hPA kaarten ook mooi terug te vinden, zoek de lijn van de 552 dam (qpdm) op (zwarte lijn tussen de groene en oranje kleuren)

jet op 500 hPa kaart



Bron; Severeweather Nl, WetterZentrale

Ciao Johann

[Wilfred Janssen]

Johan, ook bedankt voor de bijdrage Zo wordt je ineens een stuk meer wijzer!