Uitbraken kou Europa en VS direct gevolg van warme stratosfeer Noordpool

[TMCThomas]

Uitbraken kou Europa en VS direct gevolg van warme stratosfeer Noordpool


Foto gemaakt door Hans Janssen- Vijlen - Een besneeuwd Limburg in de buurt van Vijlen, eerder deze winter.

De spectaculaire kou-inval, die Nederland en – breder gezien – de noordelijke helft van Europa de komende week in greep lijkt te krijgen, is een direct gevolg van de plotseling opwarming van de stratosfeer (SSW), die zich begin januari boven de Noordpool heeft voorgedaan. We zien het opbreken van de Poolwervel nu ook aan de grond in volle glorie gebeuren. Met alle gevolgen die erbij horen voor het weer, zowel in Europa als aan de andere kant van de Oceaan. Want Noord-Amerika krijgt simultaan met een grote uitbraak van kou te maken.
Pas nu merken we er ook op leefniveau de gevolgen echt van. Boven de Noordpool vormt zich de komende dagen een enorm hogedrukgebied. Het is zo groot dat het vrijwel heel het poolgebied beslaat. Het zorgt ervoor dat in één klap alle kou van de noordpool naar het zuiden stroomt. Niet alleen wij krijgen ermee te maken. Ook voor Noord-Amerika staat een spectaculaire kou-inval op het programma die later volgende week tot in Mexico kan doorstoten.

Het zijn bijzondere tijden
Het zijn bijzondere tijden voor de volgers van het weer. Eerst de decembermaand, die een wintermaand had moeten worden, maar zo zacht verliep. Daarna de januarimaand met zijn plotselinge opwarming van de stratosfeer, die ook door bijna niets gevolgd werd. Ja, de kaarten hadden potentie. Maar zo vaak als dat we winterweer in de verwachtingen voor de lange termijn aankondigden, zo weinig kwam er in het echt van terecht. Je werd er gewoon moe van.

Inmiddels staat de februarimaand op de kalender en broeit er iets op de weerkaarten. De SSW van begin januari lijkt dan uiteindelijk toch nog het verwachte gevolg te krijgen. Om de stratosfeer, het gebied tussen 20 en 30 kilometer hoogte boven de Noordpool, in het tempo te laten opwarmen zoals dat rond 5 januari gebeurde, moet de lucht daar snel dalen. Dalende lucht stijgt namelijk in temperatuur. Dit is precies wat er op dat moment gebeurde.

Eerst merk je weinig
Op leefniveau merk je daar eerst niets van. Toch blijft die lucht in het algemeen verder door dalen, totdat op een goed moment de onderste luchtlagen bereikt worden. Zo'n proces kan 2 tot 4 weken in beslag nemen en in dit geval duurde het dus ook echt 4 weken. Pas nu komt de dalende lucht, die begin januari is vertrokken, in het Poolgebied in de onderste luchtlagen aan.

Vanaf het weekend ontstaat boven het Poolgebied een groot hogedrukgebied. Maandag is het zo groot dat het vrijwel de hele poolregio bedekt. Er zijn twee kernen. Eén ervan komt boven Groenland en het noordoosten van Canada terecht, de andere boven het oosten van Rusland. Beide delen van het hogedrukgebied duwen een enorme bak kou voor zich uit. Eén van die zendingen is op de VS en uiteindelijk zelfs op Mexico gericht, de andere op het westen van Rusland. Scandinavië en uiteindelijk dus ook nog net op ons deel van Europa.

Vorstinvallen aan twee kanten van de oceaan
Op deze manier komt het dus twee kanten van de Oceaan, min of meer tegelijkertijd tot bijzondere kou-invallen. In de VS stroomt ijzig koude lucht later dit weekend en volgende week naar het zuiden. Alleen het westen lijkt er wat buiten te blijven. De weerdiensten sturen er nu al waarschuwingen uit voor de 'gevaarlijke' uitbraak van kou die eraan komt, en die ook in de VS tot storm, sneeuw, ijzel, ijsregen en gevaarlijk lage temperaturen aanleiding zal; geven.

Bij ons zijn het vooral het westen van Rusland en de Scandinavische landen die de volle laag krijgen. Een deel van die ijskoude lucht komt vanaf zaterdag dus ook in Nederland terecht en botst bij ons op subtropische lucht, die aan de oostflank van een lagedrukgebied bij Spanje naar het noorden stroomt. Het is dit type botsing tussen deze twee luchtsoorten die de situatie voor de komende dagen zo complex en tegelijkertijd ook interessant maakt. Omdat het maar zo weinig gebeurt.

De laatste keer was in 1979
De laatste keer dat iets vergelijkbaars zich in onze omgeving voordeed was in de legendarisch winter van 1979m nu 42 jaar geleden. Toen duurde de patstelling ruim 2 maanden, waarin het steeds weer ijzelde, sneeuwde en glad was en waarin de temperaturen maar op een neer bleven gaan. Wie nog eens wil lezen hoe het er toen aan toe ging, kan hier aan deel 1 van een serie van vijf verhalen over de winter van 1979 beginnen. De links naar andere vier delen staan ook in dat verhaal.

door: Reinout van den Born
Bron: weer.nl

[flyineddy]

Bedankt voor het delen, Thomas!

Ik had het ook al in het winterdiscussietopic geplaatst, maar aangezien het in dit artikel genoemd wordt zal ik het hier ook even plaatsen.

Er is een heel interessant dagboek te lezen over de hele winter van 1979, inclusief de sneeuwramp van 14 februari:
https://www.schaats-en-skate.nl/cees/1979.htm

Op diezelfde website staan ook dagboeken van de winters van 1963 en 1985, ook erg interessant!
Echt een aanrader voor de winterliefhebber! Ga er wel goed voor zitten, want het zijn lange stukken.

Eddy.