Onweersverklikkers

[Jan van Ooijen]

Onweersverklikkers

Onweer wordt vaak al dagen tevoren in de weerberichten aangekondigd. Voor de kortere termijn kunnen we uit allerlei veranderingen in het weer afleiden dat er onweer op komst is. Opmerkzaamheid kan handig zijn tijdens vakanties en bijvoorbeeld wandel- en fietstochten zeker wanneer we verstoken zijn van internet, radio of tv. Als de onweerskansen toenemen kunnen we dat soms al een dag tevoren zien aan de bewolking of merken aan een toename of draaiing van de wind en het zwoelere weer. Zelfs als er nog nauwelijks bewolking is, zijn de veranderingen in het weer vaak al zichtbaar. Als bijvoorbeeld de strepen van vliegtuigen langzaam oplossen of uitdijen of als de lucht vol raakt met windveren gaat het meestal mis. Opbollende stapelwolken luiden in veel gevallen een weersverandering in, zeker als ook de wind aantrekt en ook de hoeveelheid bewolking toeneemt.


_{Onweerskansen verraden zich door wolken met opbollende torentjes, zogenaamde castellanuswolken (foto: Jannes Wiersema)}

Onweerskansen verraden zich soms al een dag tevoren door wolken die het uiterlijk hebben van een langgerekte bank met opbollende torentjes van kastelen. In de meteorologie wordt dat kanteelvormige wolkentype aangeduid als altocumulus castellanus.  Soms is die bewolking 's ochtends al te zien waarna de lucht weer volledig opklaart. Meestal is dat dan maar tijdelijk en uiteindelijk ontwikkelen zich in de middag of avond de enorme stapelwolken die uitgroeien tot onweersbuien. De kans op onweer is dan ook het grootst. In berggebieden vormen de buienwolken zich meestal eerst bij de bergtoppen, terwijl in het dal de zon nog lange tijd blijft schijnen.

Bij duisternis zien we het vaak over enorm grote afstanden onweren. Als we het ook horen donderen is het onweer niet heel ver weg. Dan nog kan de bui op veilige afstand langstrekken, maar met name in de bergen is dat soms moeilijk in te schatten. Bergen ontnemen ons het zicht en voor we er erg in hebben kan het onweer dicht in de buurt zijn.

Bovendien kan de bui mede onder invloed van het gebergte erger worden, doordat de lucht door zo'n berg gedwongen wordt te stijgen. Zo ontstaan de zware regens die bij bergketens in enkele uren soms honderden millimeters opleveren met alle gevolgen vandien. Dat zijn honderden liters op elke vierkante meter. Bergstroompjes die de enorme hoeveelheid water die in het hele gebied valt moeten verwerken veranderen dan ineens in brede kolkende stromen. Wees dus zeker in bergachtige gebieden extra voorzichtig als onweer dreigt. De buien kunnen plotseling opzetten en vergezeld gaan van heftige verschijnselen als zware regen, hagel en windstoten. In een verlaten berglandschap is het moeilijk een schuilplaats te vinden.