Stormvloedbescherming

[Jan van Ooijen]

Stormvloedbescherming

Stormvloeden waarbij dijken bezwijken en land onderloopt met watersnoodrampen, hebben een cruciale rol gespeeld in de ontstaansgeschiedenis van ons land. Denk maar aan de St.- Elisabethvloed rond 19 november 1421 die de aanzet vormde tot het ontstaan van de Biesbosch. Het ontstaan van de Zuiderzee ligt nog verder terug in de geschiedenis. Algemeen wordt aangenomen dat de Zuiderzee zijn ontstaan dankt aan de stormvloed in het jaar 1170. De nieuw ontstane zeeboezem was eerst nog ondiep en stond slechts gebrekkig in verbinding met de Noordzee. Daardoor was de Zuiderzee tot in de 16e eeuw gevuld met zoet water dat 's winters gemakkelijk bevroor.

De Zuiderzee maakte ons land veel kwetsbaarder voor storm. Vooral voor langdurige stormen uit het noordwesten waarbij het water flink wordt opgestuwd, maar ook bij zuidwesterstorm waren er problemen onder meer bij Lemmer. Er volgde een reeks van tientallen typische Zuiderzeevloeden, waarbij alle lage kustgebieden gevaar liepen. Berucht is de Allerheiligenvloed van 1 november 1570, die aan zeker twintigduizend mensen het leven kostte en de stormramp van 4 februari 1825 waarbij honderden mensen om het leven kwamen.


_{Mannen op vlot in overstroomd gebied tijdens de watersnoodramp, Zeeland (1953)}

Van groot belang was de zware noordwesterstorm die op 13 en 14 januari 1916 woedde. Het was al dagen lang stormachtig geweest zodat het water al flink was opgestuwd, toen deze storm volgde. Geruime tijd beukte de wind met kracht 10 en windstoten van ruim 150 km/uur op onze kust waardoor enorme massa's zeewater via de Wadden het Zuiderzeebekken werden ingejaagd. Vooral Waterland en Marken moesten het ontgelden en ook het Eemgebied bij Amersfoort en delen van Rotterdam liepen onder. De Zuiderzeeramp van 1916 heeft uiteindelijk de doorslag gegeven tot uitvoering van de reeds lang gekoesterde wens om ter bescherming tegen stormen en overstromingen de Zuiderzee af te sluiten en het land in te polderen. 

Cornelis Lely (1854-1929), Minister van waterstaat en adviseur van de Zuiderzeevereniging, had zijn plannen al eind negentiende eeuw afgerond. Begin twintigste eeuw kwam er groen licht voor het uitvoeren van de plannen maar het uitbreken de eerste Wereldoorlog in 1914 deed alles weer in de ijskast belanden. Tot de stormvloed van 1916 het tij keerde en men in 1920 kon beginnen met de aanleg van de Afsluitdijk. Op de zonnige zaterdag 28 mei 1932 werd de 32 kilometer lange dijk, die Noord-Holland met Friesland verbindt, officieel in gebruik genomen.

De watersnood van 1 februari 1953 hoorde als enige in de 20e eeuw tot hoge stormvloeden: bij Hoek van Holland werd 385 cm boven Normaal Amsterdams Peil (NAP) gemeten, terwijl dit voor het astronomisch getij 80 cm bedroeg. De extra verhoging door de storm was dus 305 cm. Bij Vlissingen kwam het water tot +455 cm. Van recenter datum zijn middelbare stormvloeden op 3 januari 1976 (bij Vlissingen +394 cm), 27 februari 1990 (+384 cm), 28 januari 1994 (+387 cm) en 9 november 2007 (+367 cm). Op 17 februari 1962 beleefde Delfzijl een middelbare stormvloed met in Noord-Duitsland uitgebreide overstromingen.

KNMI