Voorspelbaarheid

[Jan van Ooijen]

Voorspelbaarheid

Weerberichten zijn geen voorspellingen, maar verwachtingen. Het weer kan immers anders uitpakken dan tevoren was aangegeven. De woorden weersverwachting en weersvoorspelling worden echter door elkaar gebruikt. Naast vooruit kijkt het KNMI ook achteruit: achteraf wordt bekeken in hoeverre de verwachting uitgekomen is. Voor de temperatuur blijkt zeker 85 procent van de verwachtingen goed te zijn, dat wil zeggen dat de waargenomen temperatuur minder dan twee graden verschilt van de verwachte temperatuur.


_{De figuur toont de overeenkomst (correlatie) tussen de voorspelde en opgetreden weerkaart. De betrouwbaarheid van de verwachting kan worden aangegeven door de dag waarop de correlatie minder is dan 60 procent. Die waarden zijn in de loop der jaren steeds groter geworden.}

De betrouwbaarheid per element, zoals temperatuur, bewolking en wind varieert; bewolking en neerslag zijn het moeilijkst te voorspellen. Naarmate de verwachting verder in de toekomst kijkt neemt de betrouwbaarheid af. De weersverwachtingen voor vijf of zes dagen later zijn dus in het algemeen minder betrouwbaar dan die voor de eerste drie dagen. Het KNMI verricht onderzoek naar de voorspelbaarheid van het weer en geeft ook algemene verwachtingen voor tien tot vijftien dagen vooruit. In het onderzoek naar de voorspelbaarheid speelt het chaotische gedrag van de atmosfeer een grote rol. Het weer van de komende dagen is op een ingewikkelde manier afhankelijk van het weer op dit moment en die relatie maakt het mogelijk om weersverwachtingen te maken.

In de praktijk blijkt echter dat een kleine onnauwkeurigheid in de beschrijving van het weer van vandaag grote gevolgen kan hebben voor de verwachting van het weer in de komende dagen. De onderzoekers duiden dit wel aan als de foutengroei. Die onnauwkeurigheden kunnen in de prognoses sluipen door gebrek aan metingen, vooral boven oceanen en andere onbewoonde gebieden in de wereld of door de beperkte nauwkeurigheid van de metingen.

De meerdaagse weersverwachting, die elke dag opnieuw op grond van de laatste gegevens wordt geactualiseerd kan dan ook dagelijks veranderen. Daardoor is ook de voorspelbaarheid van het weer beperkt en zijn prognoses voor meerdere weken of seizoenen vooruit nog experimenteel. Na een aantal dagen, in de regel meer dan vijftien dagen later, bestaat er vrijwel geen verband meer tussen het weer van dat moment en het huidige weer. Die termijn wordt wel de voorspelbaarheidshorizon genoemd.

KNMI